Ҳанӯз дар нахустин иҷлосияи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуда буданд, ки «Фақат миллате, ки барои рушду такомули илму маориф ва фарҳанг ғамхорӣ зоҳир мекунад, ба давлатдорӣ сазовор аст».
Бешак, дар замони истиқлолият соҳаи фарҳанг ҳамчун таҷассумгари симои маънавии халқ, муттаҳидсозандаи неруҳои ақлониву зеҳнӣ, баёнгари таърихи гузаштаву муосир, анъанот, одобу ахлоқи ҳамида ва дигар муқаддасоти миллӣ дар ҷомеа мақоми арзанда касб намуд. Ба шарофати сулҳу оромӣ ва ваҳдати миллӣ, баҳри фароҳам овардани фазои мусоиди меъёрӣ - ҳуқуқӣ ҷиҳати фаъолияти пурсамари муассисаҳои фарҳангии кишвар ва ҳаллу фасли мушкилоти соҳа як силсила қонун ва барномаҳои давлатӣ ба тавсиб расида, ба рушду такомули фарҳанги миллӣ такони ҷиддӣ бахшиданд.
Аммо тавре аз бархеи расонаҳо изҳороти Кабириро хондам, масоили вобаста ба фарҳанг инқадар шурӯ ғавғо намудааст, ҳол он, ки фарҳанги миллат як тараф ӯ фарҳанги ахлоқро худ намедонад. Пас, ки ба ӯ бовар мекунад. Кабирӣ дар ин изҳорот аз чи назарболоӣ кардаасту бо кадом саводаш омӯзгорӣ, ки дарси ахлоқ медиҳад. Чи магар наҳзатиҳо дасту пои давлату ҳукуматро бастааст, ки ба чунин ҷиноятҳо сарфи назар намоянд.
“Ҷаноб”- и Кабирӣ, фарҳанге ки домуллову муллоҳои замонавӣ таҳти роҳбарии шумо доранд, аҷабо кадом фарҳанг бошад? Магар ба инаш ҳам чашм пӯшем, дили пурҷӯшу хӯрӯши шумобарин домуллоҳову наҳзатиҳо боз чӣ мехоста бошад?
Фасл кардем, ошкор намекунем, монем,ки чунин ҳаромкориҳои муллоҳое фасодкор давом ёбад. Ҳаргиз ҳар вақте, ки наҳзатиҳо сухан мекунад ҳатман паси он кадом балое мегардад. Агар фикри ин беимонҳоро кунем, пас, кӣ фикри фарҳанги моро мекунад, ки он бояд ба маънои томаш дастраси ояндагон бошад?
Бале мо бисёр хуб медонем, ки “фарҳанги наҳзатиҳо бениҳоят аълост ва аз рӯи шариат аст”. Ана маҳз барои ҳамин нафароне, ки сари домуллоҳо ва дигар шахсоне ба наҳзатиҳо муталлиқ коруфтода мегарданд. Чи тавре, ки Кабирӣ дар боло қайд доштааст, албатта аввал дар масъалаҳои хусусии худ истифода менамоед. Ва боз ин наҳзатиҳо соҳибфарҳанг исломанд. Ба ин рафтору ин амалҳои ғайриахлоқии шуморо, ҳатто ҳайвонҳо низ лаънат мекунанд. Ҳол он, ки модару зани тоҷик ва кӯдакони маъсуми онҳо. Ин ҳама натиҷаи амалҳои зишти худи шумо буд, ки мутаасифона дарди онҳоро ин бечорагон мебинанд. Вақте дили “ҷаноб”-и Кабирӣ ин қадар барои модари тоҷик ва кӯдакони бегуноҳи онҳо сӯхт, чаро дар тарбияи шогирдонаш хато кард. Муллогиву роҳзанӣ, хиёнаткориву одамкушӣ, тирпарониву нашъаҷалобиро ку омӯхт, ҳадди ақал аз инсоф кор гирифта, одоби ғайриахлоқиро манъ мекард. Ва имрӯз бо русурхи ба мардум сухан кунад. Ҳамаи суханони Кабириро хонда мақоле ба ёдам расид, ки бесабаб бузургон нагуфтаанд: “Ҳам фасодкориву ҳам пешгирӣ”.
Ҳамин тариқ ба “ҷаноб” и Кабирӣ гуфтаниам, ки халқро фиреб додан басо кори мушкил аст. Ту бояд донӣ, ки ҳеҷ гоҳ ба чунин “фарҳангшиносӣ”и ту касе қоил намегардад. Сабаб ин, ки охир ҳама медонад, наҳзатиҳо номи исломро барои манфиатҳои киса ва нафсашон истифода мекуннанд. Ва боварӣ дорам, ки рӯзе бо ин хулқу атвори хеш ба ғазаби Худо гирифтор шуда, макони мурданро намеёбанд. Ин гуфтаҳо таҳқир ё таҳдид нест, балки натиҷаи суханони худи ӯст, амалҳои нопоки ӯст.
Кабирӣ ту аввал фарҳанги ботини худро шинос, ки чӣ гуна аст? Баъд сухан кун бобати фарҳанги кишвари дорои аҳолии 9 миллион нафара, ки чи гуна аст. МО ХУБ МЕДОНЕМ, КИ ФАРҲАНГӢ ШУМО ЧИ МЕХОҲАД. ФАРҲАНГИ КАБИРӢ ВА НАҲЗАТИҲО ИН АСТ, КИ БИГЗОР МАРДҲО ЗАНИ ТОҶИКРО ФИРЕБ ДОДА, ҲАМИН БАД- АХЛОҚИРО ДАВОМ ДИҲАНД
Атаева Таҳмина Ҳусеновна, устоди кафедраи забонҳои хориҷии ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд
