Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ дар шароити имрӯзаи рушди давлатдории миллӣ на танҳо як суханронии сиёсӣ, балки як мактаби тафаккур, худшиносӣ ва тарбияи шаҳрвандӣ ба шумор меравад. Аз нигоҳи омӯзгорӣ, ин Паём ҳуҷҷатест, ки метавонад барои ташаккули ҷаҳонбинии сиёсӣ, ахлоқӣ ва иҷтимоии ҷомеа, бахусус ҷавонон, ҳамчун дастури роҳнамо хизмат намояд. Зеро дар он масъалаҳои ҳаёти воқеӣ бо забони фаҳмо, бо таҳлили амиқ ва бо дарназардошти манфиати инсон ва ҷомеа баён гардидаанд.

Ироаи Паём дар ҳузури намояндагони тамоми қишрҳои калидии ҷомеа – мақомоти қонунгузор ва иҷроия, ниҳодҳои илмӣ, соҳаи маориф, соҳибкорон, ҷавонон, намояндагони ҷомеаи шаҳрвандӣ ва корпуси дипломатӣ – худ нишон медиҳад, ки мазмуни он фарогир ва умумимиллӣ мебошад. Барои омӯзгор муҳим аст, ки ба шогирдон фаҳмонад: давлат вақте устувор мешавад, ки тамоми қишрҳои ҷомеа дар як масир андеша ва амал кунанд. Паём маҳз ҳамин ваҳдати фикриро ташаккул медиҳад.

Дар раванди таҳлили Паём дида мешавад, ки Пешвои миллат ба ҳамаи самтҳои ҳаёти ҷомеа таваҷҷуҳи баробар зоҳир намудаанд. Рушди иқтисод, саноат, энергетика, кишоварзӣ ва нақлиёт дар Паём на ҳамчун ҳадафи худ, балки ҳамчун воситаи беҳтар намудани сатҳу сифати зиндагии мардум шарҳ дода мешавад. Аз дидгоҳи тарбиявӣ, ин равиш ба хонанда мефаҳмонад, ки иқтисод бояд ба инсон хизмат кунад, на инсон ба иқтисод. Ин андеша барои ташаккули тафаккури иҷтимоии дуруст ниҳоят муҳим аст.

Соли 2025 ҳамчун соли таърихӣ муаррифӣ гардид, зеро дар он рӯйдодҳои муҳими сиёсӣ, аз ҷумла интихобот баргузор мегарданд. Барои омӯзгорон ин маврид имконияти хубест, то мафҳумҳои демократия, интихобот, масъулияти шаҳрвандӣ ва иштироки фаъол дар ҳаёти сиёсиро ба хонандагон шарҳ диҳанд. Паём нишон медиҳад, ки давлат ба интихоб ва иродаи мардум такя мекунад ва рушди ҷомеа бидуни шаҳрвандони фаъолу огоҳ ғайриимкон аст.

Ба даст омадани пешрафт дар ҳалли масъалаҳои сарҳадӣ бо кишварҳои ҳамсоя аз ҷумлаи нуктаҳои муҳимест, ки арзиши бузурги тарбиявӣ дорад. Ин муваффақият натиҷаи сабр, музокира, ақли солим ва сиёсати сулҳпарварона мебошад. Аз ин ҷо метавон ба хонандагон дарси муҳим дод: баҳсҳо ва мушкилотро на бо зӯр, балки бо гуфтугӯ ва ҳамдигарфаҳмӣ ҳал кардан мумкин аст. Ин арзишҳо барои тарбияи шахсияти таҳаммулгаро ва масъули ҷомеа бисёр заруранд.

Дар сатҳи байналмилалӣ эътироф гардидани ташаббусҳои Тоҷикистон нишон медиҳад, ки кишвар метавонад бо ақлу андеша дар ҳаллу фасли масъалаҳои глобалӣ саҳм гузорад. Масъалаҳои марбут ба ҳифзи пиряхҳо, криосфера, зеҳни сунъӣ, маърифати ҳуқуқӣ ва мероси фарҳангӣ на танҳо мавзӯъҳои сиёсӣ, балки мавзӯъҳои таълимӣ низ мебошанд. Омӯзгор метавонад аз Паём истифода бурда, дар хонандагон ҳисси масъулият нисбат ба табиат, илм, фарҳанг ва қонунро ташаккул диҳад.

Таваҷҷуҳ ба технологияҳои рақамӣ ва зеҳни сунъӣ дар Паём паёми равшан ба ҷавонон аст: оянда аз они дониш, навоварӣ ва маҳорат мебошад. Барои соҳаи маориф ин маънои онро дорад, ки омӯзиш бояд бо талаботи замон ҳамқадам бошад. Омӯзгорон вазифадоранд, ки дар баробари донишҳои анъанавӣ, тафаккури интиқодӣ, қобилияти истифодаи технология ва рӯҳияи эҷодкориро низ дар шогирдон инкишоф диҳанд.

Дастгирии соҳибкорӣ ва қадрдонии саҳми соҳибкорон дар корҳои ободонӣ намунаи равшани ҳамкории давлат ва ҷомеа мебошад. Ин нукта ба хонанда мефаҳмонад, ки муваффақияти шахсӣ бояд бо манфиати ҷамъият пайваст бошад. Соҳибкоре, ки дар рушди ҷомеа саҳм мегузорад, намунаи шаҳрванди масъул аст. Ин андеша дар тарбияи ахлоқии ҷавонон аҳамияти калон дорад.

Қисмати иҷтимоии Паём, бахусус зиёд гардидани маош, нафақа ва стипендияҳо, барои омӯзгорон ва аҳли маориф паёми рӯҳбаландкунанда мебошад. Ин иқдомҳо нишон медиҳанд, ки давлат соҳаи маориф ва ҳифзи иҷтимоиро ҳамчун пояи рушди оянда мешиносад. Аз нигоҳи тарбиявӣ, ин ба хонандагон мефаҳмонад, ки заҳмат қадр мешавад ва дониш арзиш дорад.

Бо наздик шудани ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ, масъалаи худшиносӣ ва ифтихори миллӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор гирифт. Пешниҳод оид ба эълон намудани соли 2026 ҳамчун соли вусъати корҳои ободониву созандагӣ ҳар як шаҳрвандро, аз ҷумла омӯзгор ва хонандаро, ба саҳмгузорӣ дар ободии Ватан даъват мекунад. Ин даъват хусусияти амалӣ дорад: ҳар кас метавонад бо дониш, меҳнат ва рафтори худ дар таҳкими давлат саҳм гузорад.

Дар маҷмӯъ, Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон як матни зинда ва омӯзанда аст, ки дорои қудрати бузурги тарбиявӣ мебошад. Он ба инсон меомӯзад, ки ватандӯстӣ танҳо сухан нест, балки амал, масъулият ва худогоҳист. Барои омӯзгорон ин Паём метавонад ҳамчун манбаи муҳим дар соатҳои тарбиявӣ, дарсҳои шаҳрвандшиносӣ ва корҳои фаҳмондадиҳӣ истифода шавад. Бо чунин равиш, Паём на танҳо шунида мешавад, балки дар шуур ва рафтори наслҳои оянда ҷой мегирад ва воқеан ба роҳнамои дилҳо табдил меёбад.

Дилрабо Комилова,

устоди ДПДТТ ба номи акдемик М.С.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд