Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати демократию дунявӣ буда, барои таъсис ва фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ тариқи қонунӣ шароити мусоид фароҳам овардааст. Ҳизби Наҳзати Исломи Тоҷикистон  то соли 2015 ҳамчун ҳизби эътироф гардида, фаъолият бурда рӯи рост ва бо роҳи пинҳонӣ ба амнияту сохтори конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдидҳо ва ищвогарии зиёд менамуд. Баъди ҳодисаҳои аввали моҳи сентябри соли 2015, террористӣ ва экстремистӣ будани ин ҳизб аз ҷониби Прокуратураи Генералӣ ва Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон исбот карда шуд.

Заҳмату талошҳои шабонарӯзии Сарвари давлат буд, ки садҳо ҷавонони роҳгумзадаи кишвар, ки дар муассисаҳои ғайриқонунии динии давлатҳои  хориҷа таҳсил мекарданд, ба Ватан баргардонида шуданд.

«Вазъияти имрӯзаи ҷомеаи ҷаҳонӣ, фаъолияти торафт вусъат гирифтаистодаи гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ ва ҳизбу ҳаракатҳои ифротиву тундгаро ва истифода аз номи поку муқаддаси ислом ба манфиатҳои ғаразноки сиёсӣ ҳар яки моро водор месозад, ки ҳамеша зираку ҳушёр бошем, ба номи мубораки ислом ва арзишҳои неку созандаи он иснод наоварем ва ҳар як амали мусулмонии худро дар роҳи шинохти Ҳақ ва ба хотири оромиву осоиши мусулмонон истифода барем».

   Эмомалӣ Раҳмон

Мо, устодони Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон дар шаҳри Хуҷанд дар қатори дигар соҳаҳои мухталифи ҷомеа, ҳамчун узви фаъоли ҳаёти сиёсиву фарҳангии кишварамон мехоҳем дар мавриди фаъолияти ҳизби террористиву экстремистии наҳзати исломии Тоҷикистон нуктаи назари хешро баён карда бошем. Зеро вақтҳои охир «роҳбарони олӣ»-и ин ҳизби мамнӯшуда бо истифода аз  расонаҳои иғвоангези дар хориҷа сабтиномшуда мехоҳанд фазои солими кишварамонро ғуборолуд намуда, дар зеҳну тафаккури шаҳрвандон андешаи ботилро ҷо созанд. Гузашта аз ин як гурӯҳ ба ном рӯзноманигорони «ҳирфаи»-и ин «нерӯи осебпазир» аз созмону ташкилотҳои байналмилалии ҷаҳонӣ даъват ба амал меоранд, ки ба мушкилоти онҳо расидагӣ кунанд. Ин гурӯҳ, ки аз ҷониби хоҷагони беруна маблағгузорӣ мешаванд, бо истифода аз далелу аснодҳои бардурӯғ мехоҳанд фаъолияти кунунии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро маҳкум намоянд. Онҳо камтарин мушкилоти имрӯзаи кишварро баҳона пеш оварда, ҷомеаро ба гумроҳӣ бурдан мехоҳанд. Ба андешаи онҳо мавҷи муҳоҷирони меҳнатие, ки имрӯз дар кишварҳои Русия кору зиндагӣ мекунанд, маҳз аз сатҳи пасти зиндагии онҳо дарак додааст ва онҳо иҷборан ба Русия рафтаанд. Ин далел ва мушоҳида комилан хатост. Зеро муҳоҷирати меҳнатии қувваҳои корӣ дар арсаи байналмилалӣ як ҳодисаи маъмул аст. Дар кишварҳои гуногуни олам он ба мушоҳида мерасад ва дар ҳар ҷо қувваи корӣ баҳри пайдо намудани ҷои кори хубтаре, ки музди меҳнати бештаре дода тавонад, кӯшиш мекунанд. Тибқи иттилои коршиносони олам мамлакатҳои Чину Туркия аз ҳисоби муҳоҷирини меҳнатии худ буҷаи кишварашонро ғанӣ мегардонанд. Ҳоло ҳудуди ду миллион сокинони Ҷумҳурии Ӯзбекистон, қариб 800 ҳазор мардуми қирғиз, беш аз як миллион қазоқиҳо дар кишвари Русия кору зиндагӣ мекунанд. Пас маълум мешавад, ки муҳоҷирони меҳнатии кишвари мо низ ба хотири боз ҳам хубтар таъмин намудани маишати зиндагии худ озими Русия мешаванд.

Агар зиндагии сокинони кишвар воқеан ҳам вазнин мебуд, падару модарон имрӯз аз ҳар вақта дида бештар майл ба маълумоти олӣ гирифтани фарзандони худ саъй намеврзиданд. Имрӯз онҳо ҳатто дар хориҷа истода аз Вазорати маориф ва илми кишвар дархост намуданд, ки маҷлиси падару модарони фарзандонашонро ба таври онлайнӣ тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ пахш намоянд, то онҳо аз ҷараёни таълиму тарбияи фарзандонашон огаҳӣ ёбанд. Сол аз сол зиёд шудани теъдоди донишҷӯён, арзи ҳастӣ намудани 39 муассисаҳои олӣ, шароити хуби таълиму тадрис имкон фароҳам овардааст, ки имрӯз маънавиёти ҷомеа боло равад.

Шахсан мо аз он шукрона мекунем, ки дар кишвари озоду обод зиндагӣ дорем. Сатҳи зиндагӣ сол то сол беҳтар мешавад. Дар муассисаи мо барои ҳам устодон ва ҳам донишҷӯён шароити мусоиди корӣ ва таълимӣ мавҷуд аст. Маҳз таваҷҷӯҳи давлат ва Хукумати кишвар аст, ки пояи моддиву техникии донишкада торафт мустаҳкам гардида, баръакс шумораи зиёди волидон фарзндҳояшонро бинобар хуб будани вазъи таълим аз донишгоҳҳои хориҷа ин ҷо меоранд.

Ҳар як сокини кишвар ба хубӣ дарк мекунад, ки беҳтарин неъмат ин сулҳу осоиш аст. Дур намеравем, мамлакати ҳамсояи Афғонистонро бинед, то ба ҳол бинобар нофаҳмиҳои қувваҳо сокинони оддӣ зарар мебинанд. Дар ин кишвари ҳамзабону ҳамфарҳанг наздики 35 сол аст, ки ҷанг рафта истодааст. Иқтисодиёти футуррафта, нигоҳҳои хастаи сокинонро мебинему ҳазор маротиба шукрона мекунем, ки ин ҳодисаҳои мудҳишро таҳти роҳнамоии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар такя ба нерӯи хиради сокинон паси сар намудем. Ҳоло кишвари мо марҳилаи давлатсозиро паси сар намуда, ба давлатдории воқеӣ акнун қадамҳои қатъӣ мегузорад. Дар оростани қасри муҳташами ин давлати бузурги таърихӣ, ки номаш дар фарҳанги ҷаҳонӣ чун миллати қадима муаррифӣ шудааст, мову Шумо бо меҳнати созанда, бо дили соф кӯшиш варзем.  Боварӣ дорем, ки душманони миллати мо дар муқобили мардуми ваҳдатшиор якдилу якмаром маҳв хоҳанд шуд.

 

 

              

 

 

Агар мо ба саҳифаи таърихи тоҷикон назар кунем, чӣ қадар таърихи бою пурсамареро мо соҳиб ҳастем. Аз замонҳои қадим халқи тоҷик чандин мушкилиҳоро паси сар намуда, боз ба сӯи ояндаи дурахшони худ ҳаракат мекунад. Боиси хушнудист, ки ин ояндаи дурахшоне, ки халқ баҳри он талош мекарданд маҳз ба замони мо рост омад. Ин боиси хушнудӣ ва хурсандӣ аст, ки ин бо шарофати фарзанди миллат, Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омада истодааст ва маҳз сиёсати пешгирифтаи Пешвои Миллат моро боз ҳам ба сӯи ояндаи нуронӣ ва пешрафта мебарад.

Имрӯз дар Ҷумҳурии Тоҷикистон якчанд ҳизбҳо фаъолият бурда истодаанд. Аз байни ин ҳизбҳо ҲХДТ- Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон ин ҳизби асосӣ ба ҳисоб рафта, ҳамагон ба ин ҳизб боварӣ дошта ба ӯ пайрави мекунанд. Зеро раис ва роҳбари ҲХДТ- Пешвои Миллат мебошанд, ки сиёсати Он кас ҳамаро водор сохт, ки маҳз ҳамин ҳизб ба мо ояндаи дурахшонро кафолат медиҳад.

 Дар даврони ба даст овардани Истиқлолият дар Тоҷикистон ҲНИТ – Ҳизби Назҳати Исломи Тоҷикистон низ фаъолияти худро шурӯъ аз 26 октябри соли 1991 оғоз намуда буд. Ин ҳизб арзишҳо ва аҳдофи худро дар аввали шурӯъ чунин тавсиф мекард: “Бо инояти Худованди муттаъол, пайрави аз Паёмбари гиромӣ (с) ва эътимод ба нерӯву хиради мардум, ноил шудан ба бунёди ҷомеаи пешрафта, озода ва босубот расидан ба авлавияти қонун ва адолати иҷтимоӣ, мардумсолорӣ, шоистасолорӣ ва каромати инсонӣ бар асоси арзишҳои миллию мазҳабӣ ва умумибашарӣ.” Ин гуфтаҳо воқеан зебо менамоянд, вале он кирдорҳо ва амалҳое, ки баъдан аз ин ҳизб сар зад куллан хилофи арзишҳо ва аҳдофи ин ҳизб сурат гирифт.

Ҳизби мазкур дар давоми фаъолияти худ ба сиёсати кишвар халал расонид. Мо хуб медонем, ки дар шароити имрӯза дар Тоҷикистон ғайр аз ҳизбҳои сиёсӣ, гурӯҳҳо ва ҳаракатҳои ифротгарое мавҷуд ҳастанд. Фаъолият ва дастгирии ин ҳаракатҳо тавассути баъзе аз ҳизбҳо сурат гирифта, барои ба мақсадҳои номатлуби баъзе ашхоси ватанфурӯш равона мешаванд. Агар ин ҳизби номбурда воқеан бо пайрави аз Қуръону аз Суннатҳои Паёмбари гиромӣ (с) мекарданд ба чунин амалҳои террористиву эктремистӣ майл намекарданд. Дини мубини Ислом ҳамавақт ҷонибдори аз сулҳ ва пешрафт мебошад, набалки дастгирӣ ва ҷонибдории шахсони беномус,  ки аз пайи озори миллати хеш мебошад. Бинобар сар задани чандин амалҳои номатлуб ва аён шудани якчанд гурӯҳҳои ифротгаро маълум шуд, ки ин ҳама гурӯҳҳо аз ин Ҳизб пайрави карда хостанд, боиси нооромии кишвари биҳиштосори мо гарданд.

 Ногуфта намонад, ки ҲНИТ ягона ҳизб дар Осиёи Маркази дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекард. Соли 2015 ин ҳизб террористӣ эълон шуда бо Қарори Суди Олии Тоҷикистон фаъолияташро қатъ кард. Чунки он ҳама ваъдаҳо ва аҳдофи худро ҳизби мазкур риоя карда натавонист.

 Ҳақиқатан айни ҳол дар ҷомеаи имрӯза гурӯҳҳо ва ҳаракатҳои зиёде мавҷуд ҳастанд, ки ҳаргуна кор ва амалҳои зиштро дар зери байрақи муқаддаси Ислом анҷом дода истодаанд. Терроризм ва Экстремизм ин ба проблемаи умумиҷаҳони табдил ёфта ҳамагон роҳи пеш гирифтани ин гурӯҳҳо ва ҳаракатҳои хилофи инсону инсондӯстӣ роҳи ҳалро ҷуста истодаанд.

 Боиси хушнуди аст, ки имрӯз сиёсати пешгирифтаи Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки мо оромона шабҳо хоби бароҳат дорем. Ҳол он, ки чи қадар дар расонаҳову хабарҳо ва дигар расонаҳои иттилоотӣ ба мо муайян аст, ки дар давлатҳои дигари ҷаҳон ҷангҳои шадид ва таркишҳо ба амал меоянд. Оқибати ин ҷангҳову нооромиҳо ба хунрезӣ ва кушта шудани мардуми бегуноҳ, хусусан занону кӯдакони беозор анҷом меёбад. Мо бояд шукр аз он кунем, ки Ҳукумати мо сарҳади моро иҳота намуда кӯшиш мекунад, ки мардуми ин сарзамини кӯҳанбунёд ором бихобанд.

 ҲХДТ ин ҳамон ҳизбе мебошад, ки ин ҳама ғамхориҳоро баҳри мо карда истодааст ва ҷавонони моро ба роҳи саодатмандӣ парвариш карда истодааст. Барои ҳар як фарди тоҷик қарз аст, ки ин ҳама ғамҳориҳои Давлат ва Ҳукуматро қадрдонӣ карда саҳми худро дар ободонии кишвар ва миллати хеш гузорад.

 

Хоҳем, ки бахту сулҳу Ваҳдат бирасем,

Бояд, ки ба қадри номи миллат бирасем.

Хоҳем, ки аз тафриқа бошем эмин,

Бояд, ки ба қадри адли Пешво бирасем!

 

Амриддин Азизов, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Вазъияти ҷаҳони имрӯза, бархӯри манфиатҳои кишварҳои абарқудрат аз ҳар як фарди масъулиятпешаву худогоҳ тақозо дорад, ки дар ҷомеа нақш ва мақоми худро дошта бошад. Зеро аҳлу тифоқ набудан, мавқеи сиёсӣ надоштан, бетарафӣ мамлакатҳои зиёдро ба вартаи ҷангу хунрезӣ овардааст. Имрӯз мамлакатҳои арабӣ чун монанди Ироқу Сурия маҳз аз костагии дониши сиёсӣ, набудани роҳбалади қавию ҳушманд ва гумроҳии ҷавонон наметавонанд низоми давлатдории худро пеш баранд ва «бозича»-и дасти абарқудратон гардидаанд.

Бадбахтона, ин зуҳуроти номатлуб сол то сол доман густурда, қувваҳои зиёди иртиҷоӣ мехоҳанд мамлакатҳои тинҷу осударо ба марзи ҷангу хунрезӣ кашанд.

Тоҷикистони озоду обод, ки дар минтақаи Осиёи Миёна аз лиҳози геополтикӣ мавқеи устуворро касб кардааст, пайваста дар мадди назари гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ қарор дорад. Азбаски имрӯз давлат қудрату тавононои ҳифзи марзу бумро дорад, хоҷагони беруна мехоҳанд авзои сиёсии кишварро аз дарун вайрон созанд. Мақсади ҳизби террористиву экстремистии наҳзати исломии Тоҷикистон, ки алҳол «бозича»-и давлатҳои исломӣ ҳастанд, маҳз ҳамин аст. Аз ин хотир онҳо як гуруҳ ҷавонон, рӯзноманигорони тоҷики муқими давлатҳои аврупоро ба даври худ кашида бо додани дастмояҳо барои сиёҳ кардани Тоҷикистон кӯшиш варзида истодаанд. Аммо тирашон ҳамвора хок мехӯрад. Зеро ҳизбе, ки пояи устувор, аъзои содиқ надорад, шикаст мехӯрад. ҲНИТ ҳизбе аст, ки аз рӯзҳои аввали таъсисёбии худ мекӯшид манфиатҳои шахсии худро боло мегузоштанд. Онҳо замони Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ танҳо дар он сурат ба сулҳи бебозгашт имзо монда буданд, ки Ҳукумат курсиҳои мансабиро дар ҳаҷми 30 дар сад дод. Аммо худатон шоҳиди ҳол шудед, ки ягон нафари онҳо барои пешбурди кишвар заҳмат накашиданд. Ҳар яке бо «қаҳрамони»- ҳои худ аз вазифа рафтанд. Қазияи генерали ошӯбгар Ҳалим Назарзода парда аз рӯи бадкории ҲНИТ бардошта шуд. Пештар ин ҳизб дар интихоботи парлумонӣ ба шикаст рӯ ба рӯ шуд. Ва ошкоро зидии давлат ва Ҳукумат баромад. Зимни санҷиши фаъолияти ин ҳизб ошкор шуд, ки ҲНИТ ба ҷои пиёда сохтани барномаҳои таҳия кардааш, сокинонро ба шиапарастиву шахсиятпарастии Кабирӣ даъват кардааст. Онҳо бо истифода аз масҷиду маъракаҳои мардум нафароне, ки ришу ҳиҷоб намепӯшанд ба кофарӣ бароварда, ҳар касеро ки ба ҳизби наҳзат шомил намешуданд, ба  Худою расул душман эълон мекарданд. Мақомотҳои қудратӣ маҷбур шуданд, то чанде аз роҳбарони олии онҳоро бинобар паҳни иттилооти терроризму экстремизм ба маҳкама кашанд. Саркардагон ба  ҷои исботи бегуноҳии худ рӯ ба гурез ниҳода, имрӯз дар хориҷа бо истифода аз расонаҳои бардурӯғи хориҷа ба иғвою дасисаҳо машғуланд.

Як чиз айён аст, ки кӯшишҳои онҳо беҳуда аст. Зеро халқ заршинос аст. Сиёҳро аз сафед фарқ карда метавонад.

Ҷомеаи меҳнатии Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон дар шаҳри Хуҷанд бо тамоми масъулият изҳор менамояд, ки мардуми шарифи кишвар аз ҳадафҳои аслии роҳбарону фаъолони ТТЭ ҲНИТ бохабаранд, бинобар ин ба дасисаҳои иғвогаронаи онҳо дигар бовар нахоҳанд кард. Зеро фардои ин миллат дурахшону ояндаи ин ҳизб тира аст.

 

 

 Президенти мамлакат дар ҳамаи мулоқоту Паём ва баромадҳояшон иброз менамоянд, ки бояд мо, ҷавонон зиракии сиёсиро аз даст надиҳем, ҳама вақт кӯшиш намоем, ки ин Ватанро азизу муқаддас нигоҳ дошта, аз ҳамаи оризаҳои нопоку ғаразнок эмин дорем, баҳри вусъат бахшидани корҳои ободониву созандагӣ дар самти тараққиёти мамлакат саҳми сазовори хешро ба ҳайси як шаҳрванди ватандӯсту худогоҳ гузошта бошем. Нагузорем, ки пойи, нохалафе ин сарзаминро олудаи бадиҳо гардонад. Ба ҳамин хотир, ҳар як лаҳза дар фикри он бошем, ки диёрамон ободу зебо ва гулгулшукуфон бошад. Инчунин дар баромадҳои Пешвои миллат  доимо дарҷ мегардад, ки мо бояд зиракии сиёсиро аз даст надода, барои пойдории миллати хеш рӯ ба сӯи муроду мақсад қадамҳои устувороне гузорем. Агар мо имрӯз сиёсати кунунии давлатамонро ҳифзу ҳимоя намоем, ҳеҷ гоҳ гирифтори ҳолати ногуворе, ки давлати морро табоҳ созад, нахоҳем гашт.

Тавре ба ҳамаи мо маълум аст, ҷаҳони имрӯза олудаи сиёсатбозиҳо буда,  бо баҳонаи номаълуме  давлати орому ободро ба харобазор мубаддал намуда, вазъияти давлату миллат ва мардумро тангтар менамояд. Мутаассифона, байни он нафароне, ки худро имрӯз қурбони майдони набарди Сурияву дигар мамолики ҷангзада намудаанд, бархе аз ҷавонони миллати мо низ ба ин шариканд, ки ин бевосита боиси нигаронии тамоми халқ гардидааст. Аз ин лиҳоз, аз ҳолати зикргардида ҳама изҳори нигаронӣ намуда, даъват ба амал овардаанд, ки эшон аз сабаби нафаҳмидан ва дуруст дарк накардани суханҳои дурӯғу фитнаангези бегонагон вориди чунин ҳизбу ҳаракатҳои  ифротгаро гаштаанд ва зиндагии худу пайвандонашонро ба ҷаҳаннам табдил додаанд.

Яке аз қувваҳои иртиҷоангезе, ки мехоҳад оромии моро халалдор созад ин ҳизби террористиву экстремистии наҳзати ислом  мебошад. Саркардаҳои онҳо пас аз он, ки давлат фаъолияти тахрибкоронаашонро маҳдуд намуд, ба хориҷа рафта аз он ҷо низ бо қувваҳои беруна ва дасти бегона мехоҳанд ба амнияти кишварамон халал ворид созанд. Махсусан мо,  ҷавонон дар ин гуна ҳолатҳо бояд ҳушёру зирак бошем. Зеро камтарин қувва, нерӯ ва ташвиқот метавонад ба зеҳну шуурии мо андешаи носолимро ҷой диҳад. Беҳуда Сарвари муаззами кишвар барои мо ҷавонон чунин имкониятҳои хубро омода накардаанд. Он кас борҳо гуфтаанд, ки аввал мо худро бишносем, баъдан дигаронро талқин кунем, то роҳи дурусти зиндагиро интихоб намоянд.

Шукронаи Худованд, ки Президенти кишвар, сарвари фархундасоз барои мо,ҷавонон, ғамхориҳои зиёд изҳор менамоянд ва мо кӯшиш менамоем, ки дар ҷавоби чунин ғамхориҳои падаронаи роҳбарият дар оянда, Тоҷикистони азизу биҳиштосоро ба гулистон мубаддал намоем. Тамоми эътимод ва боварии халқу миллатро ба даст оварда, қувваю нерӯи худро барои сарсабзии Ватани маҳбубамон сарф кунем ва ворисони арзандаи мутафаккирони аҷдодони хеш гардем. Инчунин дар оянда бо ақлу иродаи қавӣ  миёни дигар давлатҳо кишварамонро ҳамчун як миллати пешрафта, мутараққӣ ва соҳибтамаддун муаррифӣ менамоем. Тавассути заковату матонати мардонагии хеш руҳияи мухолифинро шикаст дода, баҳри тараққиёт ва рушди кишвар беихтиёр тамоми нерӯ ва қуввати худро сарф менамоем, то созандаву бунёдкунандаи ин марзу буми мақаддас бошем. Баҳри ояндаи Тоҷикистони гулистон кӯшиш менамоем ва  зиндагии шоистаро барои мардуми кишвар муҳайё месозем.

 Ин ҳама баҳри анҷоми амалҳои зишти бадхоҳони кишвар ягон асоси дигар боқӣ намегузарад. Зеро эшон бо ҳар гуна баҳонаву таблиғҳои миллати  бегонагон баъзе аз мардуми моро гумроҳ менамоянд, онҳоро бо роҳи фиреб гирифтори ҳар гуна ақидаҳои бегонапарастӣ менамоянд.

Мусаллам аст, ки бо иқдоми пайгиронаи асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2017 “Соли ҷавонон” эълон гардида буд, ба ин хотир тамоми ҷавонон, то тавонистанд, масъулияти хешро дар назди халқу миллат сарбаландона адо намуданд  ва  минбаъд пеши худ мақсад гузоштанд, ки дар оянда аз ин дида масъулияти бештарро ҳис намуда, барои ободии диёри хеш саҳмгузор бошанд. Ин аст, ки бо руҳияи баланд ва масъулияти дучанд барои сазовори номи  неки ниёгон будан кӯшиш намуда истодаанд.

Мо, ҷавонон тамоми қуввати хешро барои он сарфа менамоем, то худро ба насли оянда чун меросбарони тоҷвар нишон диҳем.

Мо, тоҷикем, фарзандони ворисони Сомониён, насли ориёниён ва меросбари ононем, ки аз ин ифтихор менамоем.

 

Усмонов Муҳибулло, донишҷӯ

 

Дар давоми даҳсолаҳои охир ва махсусан, дар нимаи дуюми асри XX терроризм ва экстремизм мавриди таваҷҷуҳи ҳаматарафаи олимон ва сиёсатмадорон қарор гирифт, хусусан, аз ҷониби коршиносони мамлакатҳои Ғарб омӯзиши ин зуҳуроти номатлуб дар мадди аввал гузошта шуд. Шояд суоле ба миён биёяд, ки барои чӣ ба омӯзиши ин масъала маҳз дар ҳамин давра таваҷҷуҳ зоҳир карда шуд, ҳол он ки таърих исбот мекунад, ки дар ҳама давру замон ва форматсияҳои ҷамъиятӣ содиршавии терроризм ва экстремизм ба назар мерасид. Танҳо дар нимаи дуюми асри ХХ дар қатори дигар проблемаҳо терроризм ва экстремизм ба проблемаи глобалии ҷаҳонӣ табдил ёфт.

  Омӯзиши ин самт дар корҳои илмии таҳлилгарон, олимон ва сиёсатмадорон баррасӣ карда шудааст ва проблемаи мазкур онро тақозо мекунад, ки  ин самт бояд ба таври васеъ ва ҳаматарафа омӯхта шуда, сабабу омилҳо ва чораҳои пешгирикунандаи терроризм ва экстремизм муайян карда шавад. Зеро ин зуҳурот намуди ҷинояти махсусан вазнин буда, имрӯзҳо ҷаҳонро ба таҳлука андохтааст.

Тибқи  илми этимология  терроризм аз калимаи лотинӣ гирифта шуда, маънояш тарс, таҳлука, воҳима буда, он аз ҷониби ташкилотҳо, гурӯҳҳо ва ё шахсони алоҳида барои ба ҳадафҳояшон расидан  амалӣ карда мешавад.

Умуман,  маҳфуми терроризм ва экстремизм бисёр васеъ аст ва дар рисолаҳои илмии таҳлилгарон, олимон ва сиёсатмадорон шумораи он қариб ба 100 мерасад.  

Ҳуқуқшиноси машҳури рус Л.А.Моджорян мегӯяд: “Терроризм – ин амале мебошад, ки аз ҷониби шахси алоҳида, ташкилот ва ё гурӯҳи одамон, барои ба ҳадафҳояшон расидан равона карда мешавад”. Дар ин ҷо қайд кардан бамаврид аст, ки дар баъзе ҳолатҳо истифодаи терроризм ва ё экстремизм, барои ба  даст овардани ҳокимият низ ҷой дорад. Умуман, дар бораи терроризм фикру ақидаҳо мухталифанд ва аз ҷониби таҳлилгарон ва олимони ин соҳа ба таври васеъ шарҳ дода шудаанд.

Терроризм аз рӯи хусусияташ гуногунҷабҳа буда дар давраи ҳозира  дорои чунин  шаклу намуд мебошад:

- таркиш, оташ задан, вайрону валангор кардани объектҳои махсусан муҳим, манзилгоҳҳо;  

Ин намуди ба амал баровардани акти террористӣ бевосита аз ҳама даҳшатнок мебошад. Ҳангоми ба ин амал даст задан шумораи зиёди одамон ҳалоку захмӣ гардида, бе хонаю ҷой ва бе саробон мемонанд. Албатта, чунин амал дар байни мардум таҳлука андохта, дар натиҷа, одамонро воҳима зер мекунад ва бевосита ҳукуматдоронро ба он водор месозад, ки ба хотири амнияти шаҳрвандон ва озод намудани гаравгонон ба таклифҳои террористон ва экстремистон розӣ шаванд (ё ки қисман розӣ шаванд).

-куштор ва қасдан расонидани зарар ба саломатии шахсони алоҳида;

Ин намуди ба амал баровардани акти террористӣ, пеш аз ҳама, ба он равона мешавад, ки ягон нафар шахсони бонуфузи идораҳои дахлдори давлатӣ (ҳукумат, ВКД, амният), намояндагони воситаҳои ахбори омма, арбобони шоистаи давлатиро аз байн бурда, ҷинояткорон  бо ҳамин восита ба ҳадафҳояшон расиданӣ мешаванд. Дар ин ҷо дар хусуси содир намудани кушторҳои дархостӣ: куштори  Минҳоҷ Ғуломов, Муҳаммад Осимӣ, Сайф Раҳими Афарзод дар Тоҷикистон, Индира Гандӣ, Раҷив Гандӣ (Ҳиндустон) ва ғайраҳоро мисолҳо овардан мумкин аст.

- рабудани одамон ва ба гаравгон гирифтан;

Ин намуди ба амал баровардани акти террористӣ аз ҳама шакли маъмул аст ва қариб, ки дар ҳамаи давлатҳои дунё истифода мешавад.

Асосан рабудани одамон ва ба гаравгон гирифтан аз ҷониби ташкилотҳои террористӣ ва террористони алоҳида ба он равона мешавад, ки агар ҳукуматдорон ба ақидаҳои онҳо ё ин ки ба пешниҳодҳои онҳо розӣ набошанд, онҳо метавонанд гаравгононро ба қатл расонанд. Даҳшатнокии ин намуди акти террористӣ аз он иборат аст, ки дар рафти амалиёти безараргардонии террористон эҳтимолияти талафёбии шумораи зиёди одамон мавҷуд мебошад.

Ба ёд биёрем воқеаҳои дар шаҳри Будённовск, театри Нордост (Москва) ё Беслани Федератсия Россия рӯйдодаро, ки террористон чӣ гуна барои ба ҳадафҳояшон расидан пешниҳодҳо карда буданд ва оқибати ин амалҳо ба чӣ анҷомид.

- таҳдиди куштан ва нобуд кардан, нисбати ходимони давлатӣ ва сиёсӣ;

Ин намуди акти террористӣ ба он равона мешавад, ки ташкилотҳои террористӣ ё террористони алоҳида ба воситаи таҳдиди куштан ва несту нобуд кардан аз мансабдорон ва ё ҳукумат талаб мекунанд, ки ин ё он шахсро аз мансабаш дур кунанд ва қабули ин ё он қонунро ба таъхир гузоранд. Дар сурати иҷро нагардидани ин амал ба ҳар роҳу восита таҳдиди куштану несту нобуд кардани ходимони сиёсӣ ва давлатиро идома медиҳанд. Ин шакли намуди акти террористиро барои тағйир додани сохти давлатдорӣ низ истифода мебаранд.

- ташвиқоти терроризм;

Ин амал бевосита дар он ифода мегардад, ки баъзе давлатҳо дар таъсис додани ташкилотҳои террористӣ мусоидат мекунанд, дигар давлатҳо бошанд, чунин ташкилотҳоро дар ҳудудашон ҷойгир карда, бо маблағҳои калони пулӣ сарпарастӣ мекунанд, инчунин ташкилотҳои мазкур аз ҷониби созмонҳои ғайридавлатии байналмилалӣ, чун қувваҳои озодихоҳӣ ба даст овардани мустақилият эътироф мешаванд ва ҳатто ин ё он давлат онҳоро эътироф мекунад. Дар асл бошад, онҳо дар ҳудуди давлати ҷойгиршудаашон истода, бо роҳҳои истифодабарии амалҳои террористию экстремистӣ ба сохти давлатдорӣ таъсир мерасонанд.    

- созмон додани ташкилотҳои террористӣ;

Ташкилотҳои террористӣ аз қабили Ҳаракати Исломии Ӯзбекистон, Ал-Қоида ва ғайраҳо, ки рӯйхаташон ба садҳо расидааст, созмон ёфтаанд ва ба сафҳои худ шахсонеро, ки дар ҳудуди давлати хеш ҳамчун ҷинояткор дар ҷустӯҷӯ қарор доранд ва ё ки аз ҳисоби ҷавононе, ки назари танг ба тараққиёти ҷомеа доранд, аз дину оини аслии хеш дур гашта, ба дигар равияҳо дода шудаанд, шахсоне, ки худро сиёсатмадор нишон дода, аз сиёсати давлаташон норизо мебошанд, ба воситаи ақидаҳои гуногун ҷалб менамоянд.

Дар ин хусус метавон чандин мисол овард: ташкилоти экстремистии Ансоруллоҳ аз ҷониби Табаров Амриддин, ки сокини ноҳияи Нурободи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, созмон дода шудааст.

-кӯмак кардан ба ташкилотҳои террористӣ;

Ба ҳамагон маълум аст, ки имрӯзҳо аз ҷониби кадом созмонҳо ва давлатҳо ба ташкилотҳои террористӣ, экстремистӣ кӯмак расонида мешавад. Назари таҳлилгарон, олимон ва сиёсатмадорон дар ин хусус ҳаминро нишон медиҳад, ки аз ин рафтори созмонҳо ва давлатҳои алоҳида террористон ва экстремистон истифода бурда, барои ба ҳадафҳояшон расидан даст ба куштору таркиш мезананд.

Бояд гуфт, ки Тоҷикистон чун як давлати мустақил ба арсаи ҷаҳонӣ қадамҳои нахустини худро дар солҳои 90-уми асри ХХ гузошта, пеш аз ҳама, ба ҷанги шаҳрвандӣ дучор гардид ва ба ҷиноятҳои ҳам анъанавӣ ва ҳам навини  асри XX-XXI аз қабили терроризм, экстремизм, сепаратизм, харидуфурӯши силоҳ, савдои одамон ва гардиши ғайриқонунии маводи нашъаовар дучор гардид.

Тоҷикистон дар кӯтоҳтарин муҳлат оид ба ин раванд ба ҷомеаи ҷаҳонӣ пайваста, аз рӯзҳои аввалини давлатдории хеш ин қабил ҷиноятҳоро маҳкум карда, ба қонунҳои амалкунанда тағйироту иловаҳо ворид кард, ба ташкилотҳои байналмилалии давлатию ғайридавлатӣ дар ин раванд ҳамроҳ шуда, ҳама гуна зуҳуроти террористӣ ва экстремистиро маҳкум кард.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баромадҳояшон чандин маротиба аз минбари баланди СММ ва дигар ташкилотҳои бонуфузи байналмилалӣ таъкид мекарданд, ки Тоҷикистон ва тоҷикистониён дар ҳама давру замони давлатдориашон зидди зуҳуроти терроризм ва экстремизм буданд ва ҳастанд. Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ дар самти мубориза бар зидди зуҳуроти терроризм ва экстремизм чун як иштирокчии фаъол мешиносанд ва арзёбӣ мекунанд.    

Дар таърихи на он қадар тӯлонии давлатдории хеш мақомоти қудратии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мубориза бар зидди ин зуҳуроти номатлуб дастболо гашта, имрӯзҳо низ муборизаро давом дода истодаанд.

Барои ба ҳадафҳои  сиёсӣ расидан аксаран ташкилотҳои экстремистӣ ба эътиқоди динии шахсон таъсир расонида мардумро бовар кунониданиянд, ки сиёсати давлатдорӣ бар зидди ақидаҳои динии онҳост ва ин роҳу воситаро истифода бурда, мехоҳанд дини мубини исломро барои ба ҳадафҳои нопоки худ ноил шудан истифода баранд. Ин гуфтаҳоро метавон нисбат ба баъзе шахсони алоҳидаи радикалӣ мансуб донист, ки худро ҳомии дини мубини ислом муаррифӣ намуда, кӯшиш мекунанд, ки дар байни пайравони Имоми Аъзам, ки аксаран мардуми тоҷик пайравашон мебошанд, тухми кинаву адоват кошта, боз мардумро ба вартаи ҷудоиандозиҳо бикашанд.

Ҳол он ки дар давраи соҳибистиқлолии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби давлат чӣ қадар масҷидҳо, оромгоҳҳои шахсони бузурге, ки дар соҳаи дини ислом маъруфу машҳур буданд, таъмиру тармим карда шуда, номҳояшон аз нав зинда карда шудааст.

Бо забони тоҷикӣ аз чоп баровардани китоби муқаддаси «Қуръон» ва дигар адабиёти динӣ, кушодани Донишгоҳи исломии ба номи Имом Тирмизӣ дар пойтахти мамлакат, имконоти озодонаи зиёрати хонаи Худо, ки барои шаҳрвандони мамлакат имконпазир гардидааст, аз он далолат медиҳад, ки давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раванди тараққиёти ҷомеа имрӯзҳо барои ба ҷо овардани рукнҳои дини мубини ислом боз ҳам шароити хубро фароҳам оварда истодаанд.

Соли 2009-ум Ҷумҳурии Тоҷикистон Соли бузургдошти Имоми Аъзамро қайд карда, ба ҷаҳониён нишон дод, ки мардуми Ҷумҳурии Тоҷикистон дар партави давлати соҳибистиқлол, ҳуқуқбунёд, демократӣ, ягона ва дунявӣ буданаш ба шаҳрвандони худ дар доираи Конститутсия имконоти васеи амалгардонии анъанаҳои дину оини хешро фароҳам овардааст.

Дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди экстремизм» аз 8 декабри соли 2003 бо тариқи возеҳу равшан оварда шудааст, ки кадом мақомоти давлатӣ барои мубориза бурдан бар зидди экстремизм сафарбар карда шудаанд.

Субъектҳои асосии мубориза бар зидди экстремизм дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи давлатии амнияти миллӣ, Вазорати корҳои дохилӣ, Вазорати корҳои хориҷӣ, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатӣ дар ҷойҳо мебошанд, ки дар доираи салоҳияташон низ барои мубориза вазифадор карда шудаанд.

Дар Қонуни дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди терроризм» аз 16 ноябри соли 1999 мавқеи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ин самт тибқи талаботи санадҳои меъёрии байналмилалӣ мушаххасан дарҷ гардидааст ва Тоҷикистон уҳдадориҳои худро дар ин замина ба таври доимӣ ба иҷро мерасонад.

Дар масъалаи бартараф кардани сабабу шароите, ки ба содир шудани ин қабил ҷиноятҳо оварда мерасонад, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар қишрҳои ҷомеа ҳамаи  чораҳо андешида шуда истодаанд, аз қабили баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум, зиёд кардани ҷойҳои нави корӣ, фаро гирифтани ҷавонон ба варзиш, ташаккул додани мафкураи баланди ватандӯстию ватанпарастӣ, корҳои фаҳмондадиҳӣ, сохтани масҷидҳои замонавӣ, табъу нашри китобҳои динӣ ба забони модарӣ, ташкили барномаҳои динию ахлоқӣ дар садову симо, чопи мақолаҳо дар рӯзномаю  маҷаллаҳо, созмон додани ҳизбу ҳаракатҳо. Ин ҳама чорабиниҳо дар барномаҳои дурнамои тараққиёти имрӯзаи Ҷумҳурии Тоҷикистон васеъ таҷассум ёфтааст.

 

                    Баҳодурова Фотима, устоди ДПДТТ

 

         Мехостам андешае чанд оиди рафторҳои сарварони ҲНИТ ва пайравони онҳо, ки мақсад ва ниятҳои хело нопок доранд баён созам. ЧӢ хеле, ки мо аз рӯзномаву маҷалаҳо ва аз воситаҳои ахбори умум оиди рафторҳои ношоиста ва ҳатто то ба табаддулоти давлатӣ омодагӣ гирифтани садорат ва пайравони ҲНИТ огоҳи пайдо намудем, ман худ ба худ ба андеша рафтам, ки наход ҳамин шахсонро, ки мехоҳанд боз хуни фарзандони модари тоҷик резад, боз тоҷик бе фарзанду падар монад, модари тоҷик онҳоро зода бошад!

         Алҳазар аз чунин фарзандони модари тоҷик, ки ба доми фиреби хадамоти ҷосусии ғарб ва давлатҳои Эрону Покистон афтода, барои ба дастовардани ҳокимият ҳатто аз табаддулоту хунрезӣ низ наҳаросида, онро бо сарварии пинҳонии раиси ҲНИТ Кабирӣ мехостанд, амалӣ созанд. Хушбахтона, тири ноҳақ ва беадолатонаву хиёнатпешаи онҳо ба ҳадаф нарасид ва садорати ҲНИТ ва кулли пайравони онҳо дар назди давлату миллати тоҷик ҳамчун фарзандони хиёнат ба ватан карда эътироф шудаанд. Садорати дар гуреза будаӣ ҲНИТ, ки имрӯз дар қаламравӣ ҶТ бо қарори судӣ олии ҶТ ҳамчун ҳизби террористӣ эътироф гашта, фаъолияташ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мамнӯъ эълон гардид, аз воситахои техникии ахбори ҷаҳонӣ истифода бурда, боз ҳам ба давлату ҳукумати Тоҷикистон тӯҳматҳоҳи беасосро раво дида бешармона ба давлате, ки дар ҳаққаш хиёнатро раво дидаанд дурӯғҳои гӯшношунидро паҳн карда истодаанд.

         Онҳо аз дастовардҳои хело назаррасӣ дар давоми солҳои хело қӯтоҳи истиқлолияти кишвар барои таърихро ба дастовардаи тоҷикон ноҷавонмардона нодида гирифта, боз тӯҳмат мезананд, ки гӯё аз сиёсати нодурусти давлат ҷавонони тоҷик ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта, дар ватани худ гӯё кор наёфта бошанд.

Эй бародарони бешарм, беандеша ва тангназар!  Оё Шумо намедонед, ки аз як давлат ба давлати дигар рафта кор карда, маблағ ёфтан ин як амри доимии ҳаёти одамони сайёра буда, тоҷикон дар Русияву дигар давлатҳо кор карда, маблағ ёфтанашон ин як таомули муқаррарии корёбии тамоми мардуми сайёра аст. Муҳоҷири кори будани тоҷик ва Тоҷикистони ин ҷойи таънаву маломат нест, аммо хиёнат ба модару миллату давлати хеш кардан ин амали хиёнатпешагон ва душманони ашадии модари тоҷик аст.

Дар фарҷоми сухан иброз медорам, ки ин миллату ин давлату ин сарвари тоҷикону Тоҷикистонро худованди бузург бо раҳмати хиш назар кардааст, ки дар муддати наздик ва 30- соли Истиқлолият дастовардҳои бузургеро дар Истиқлолияти энергетикӣ, аз бунбасти комуникатсионӣ баромадан, таъмини озуқа ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум ба даст овардааст, ки ба шаҳодати таърих ягон давлати олам онро ба даст наовардааст.

Акбар Акбаров, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

 

 

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти муҳтарами кишвар Эмомали Раҳмон ҳар сол дар пайёмҳояшон ба Маҷлиси Олии кишвар, ҳамчун донандаи асрори хуби ҷаҳони сиёсӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, маънавии кишвар иқдомеро баён месозанд, ки он бешак дар ҳаёти мардуми кишвар таккони хубе хоҳад шуд.

 

Дурӯғ инсонро бефурӯғ месозад, ки ҳақ асту рост. Дар ин замона, ки техникаву технология ба суръати кайҳонӣ ба пеш меравад, дар сайтҳои интернетӣ баҳри ҷалби диққати мардум ва гумроҳ кардани ҷавонон иттилооти бардурӯғу иғвоангез бисёр сабт мегарданд. Лекин мо, ки ин истиқлолият ва ободиро бо хуни дил ба даст оварда, бунёд кардаем, набояд ба суханҳои ифротангез   бовар кунем ва оромии кишварро халалдор созем. Онҳое, ки ба ҳизбҳои гуногуни нораво ва гурӯҳҳои экстремистию террористӣ ҳамроҳ шудаанд, аксар ҷавонон мебошанд ва саводи кофӣ надоранд. Ин аст, ки маълумоти дурӯғини интернетиро хонда, аз худ чизҳои дигарро зам намуда, паҳн менамоянд, ки ин хиёнат ва иғвогарист. Худ қазоват кунед ва бингаред, ки тӯли зиёда аз 20 сол мо ба чӣ қадар пешравиҳо ноил гардидем ва зиндагонии мардуми Тоҷикистон хубу беҳтар гардид. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон  ҳамон рӯзҳои сахти нооромии кишвар ҷонро ба гарав монда, миллатро аз парокандагию  Тоҷикистонро аз харобшавӣ боздоштанд. Аз сол ба соле дар чашми мо пешравию созандагӣ зиёда мегардад. Магар метавон инҳоро инкор ё нодида гирифт?! Албатта не! Пирони рӯзгордида даст ба дуо бардошта, мегӯянд, ки мо ин хел рӯзҳоро орзу мекардем. Зеро барои ҷавонон ҳама чиз дастрасу барои илму ҳунаромӯзӣ имкониятҳо фаровон. Ҳазорҳо нафар ҷавонони мо дар донишкадаҳои олии кишвар ва берун аз он таҳсил доранд ва бо истифода аз техникаву технологияи нав  дар озмунҳои инноватсиониву ихтироъкорӣ ширкат варзида, ҷойҳои сазоворро ба даст меоранд. Дар ҳунаромӯзӣ низ ҷавонони имрӯза комёбу муваффақанд.

Масалан, дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи ак. М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд аз ихтисоси дизайн ва меъморӣ ҷавондухтарону ҷавонписарон дар озмунҳои шаҳрию вилоятӣ иштирок карда, ҷойҳои сазоворро ишғол намуданд ва бо ҳунари хеш исбот намуданд, ки эшон пайрав ва давомдеҳи ҳунари ниёконамон мебошанд. Ин мисолҳоро мо баршумурдем, ки қатрае аз баҳр аст ва нишонаи бахти миллати мост. Дигар газофагӯиву жожхоии онҳое, ки пешравии кишварамонро нодида мегиранд, ҷое намеғунҷад ва ба онҳо боварӣ ҳам нест. Зеро онҳо дурӯғгӯву хиёнаткор ба ватан ҳастанд ва чизи мавҷудро нодида мегиранд. Аз худи мардуми меҳнакаш суол кунед, баъд мефаҳмед, ки ҳақиқат куҷост. Чунки танҳо дар фазои орому осуда метавон ризқу рӯзиро  дарёфт. Бинобар ин онҳо низ дар ҳайратанд, ки чаро ба баъзе нафарон тани сиҳату оромӣ номақбул асту ношукрӣ мекунанд. Мо хуб медонем, ки имрӯз тарбияи насли наврас аввал аз оила оғоз меёбад. Волидайни муҳтарамро лозим аст, ки сараввал худ соҳиби маърифат ва одоб бошанд.

Вақте ки фарзандони эшон ба муҳоҷират ва ё хондан мераванд, ба онҳо насиҳат намуда, аз ҳадафу мақсадашон бохабар бошанд. Ҷавононе ки ба ҳаракату  равияҳои номатлуб гаравида мешаванд, аксарашон аз назари падару модар дур буда, ё бесавод ё аз суҳбати ашхоси ғаразнок гумроҳ гардидаанд. Бинобар ин мо бояд ҳушёрии зиракиро аз даст надода,  дар тарбияи фарзандони худ боэҳтиёт бошем. Бисёр ҷавонон ба воситаи интернет наворҳои гуногуни  пурдурӯғро сабт карда, бовар мекунанд ва паҳн ҳам месозанд. Ҳол он ки барои исботи ростии он ягон санаду далеле оварда нашудааст ва ё баъзан аҳодиси набавиро нодуруст таҳрир намуда, афкори сиёҳи хешро талқин менамоянд. Имоми Аъзам дар таълимоти худ ба назар гирифтани 7 чизро дар ҳалли масоил ва мушкилот маслиҳат медиҳанд, ки яке аз онҳо урф ва истеҳсон аст. Яъне ба назар гирифтани урфу одати замона ва ҳусни тафоҳуми ҷомеа аст.

Масалан, ҷавонон суннати паёмбарамон гӯён риш мегузоранд ва пайравӣ ба либоси бегона мекунанд, аммо аз фарҳанги миллии  худ бехабар ҳастанд. Аз наомӯхтан ва надонистан ҳам гумроҳу ғофил мемонанд. Бинобар ин беҳтарин пироя ва хуштарин сармоя дар олам илму дониш аст, ки инсонро гиромӣ медорад. Дигар, аз адаб ва хасоили одаму одамгарӣ бохабар будан мебошад. Аз дуруғӯ иғвогарӣ парҳез бояд карду оромиву тинҷӣ ва истиқлолияти кишварро ҳифз бояд кард.     

Файзиева Ш.М. – омӯзгори ДПДТТ ба номи ак. М.Осимӣ