Мо дар остонаи бисёр ҳам ҷашни барои халқи тоҷик азизу муътабар – солгарди Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ қарор дорем. Мусаллам аст, ки аз нигоҳи имрӯза ба ин рӯйдоди муҳим дида дӯхтанд, хулосаи амиқ баровардан ва  онро ба насли имрӯза фаҳмонидан рисолати мо – насли калонсол маҳсуб мешавад. Зеро ҳамаи мо хуб медонем, ки маҳз холӣ мондани фазои сиёсӣ, ноогоҳии ҷавонон аз оқибатҳои  шомил шудан ба ҳизбу ҳаракатҳо Тоҷикистонро ба кадом вартаи ҳалокатбор овард. Ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ, ки бо айби хоҷагони беруна тарроҳӣ шуда буд, ба Тоҷикистони тозаистиқлол хисороти калони моддиву маънавӣ расонид. Ҷони ҳазорҳо нафар бегуноҳон гирифта шуд. Мамлакат дар ҳоли нобудшавӣ қарор дошт. Дар ин марҳилаи ҳассос ҳизбу ҷунбишҳои гуногун арзи ҳастӣ карда,  фазои холиро моҳирона истифода бурданд. Махсусан он нафароне, ки динро яроқи асосии худ медонистанд, бо истифода аз эҳсоси динӣ шогирдони дар мактабҳои динӣ таҳсилмекардаи худро ба майдонҳо кашиданд. Дар натиҷа низоъ бархост.

Дар вазъияти буҳрони сиёсӣ, аз ҷумла беҳокимиятиву бенизомӣ, мавҷудияти минбаъдаи Тоҷикистонро ҳамчун давлати ягона ва тозаистиқлол хатари ҷиддӣ таҳдид мекард. Дар чунин вазъияти ҳасос бояд Иҷлосияи навбатии Шӯрои Олӣ баргузор мегардид ва фақат қарорҳои созандаи он метавонист ватанамонро наҷот диҳад. Бо гузашти солҳо метавон гуфт, ки вакилони мардумӣ – иштирокчиёни иҷлосияи 16 –ум аз иҷрои ин вазифаи худ сарбаландона баромаданд. Иҷлосия аз 16 ноябр то 2 декабри соли 1992 давом ёфта, дар кори он аз 222 вакил 197 нафар иштирок намуд ва дар он 74 санади ҳуқуқӣ, аз ҷумла 15 қонун, 52 қарор, 6 фармон ва 1 изҳорот қабул гардид. 19 ноябри соли 1992 бо овоздиҳии пинҳонӣ вакили мардумӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Раиси Шӯрои Олӣ интихоб шуданд.

Оғози кори Иҷлосия ибтидои умеду дилпурии мардуми Тоҷикистон буд ва дар ҳақиқат гузашти вақт собит намуд, ки вакилони Шӯрои Олӣ дар ин Иҷлосияи таърихиву тақдирсоз зарурат ва аҳамияти нигоҳдории якпорчагии давлат ва ягонагии миллати тоҷикро ҷиддан дарк мекарданд. Мардуми Тоҷикистон низ аз онҳо ҷиҳати аз буҳрони шадиди сиёсиву иҷтимоӣ баровардани мамлакат иродаи мустаҳками сиёсӣ, заковат ва ғайрату матонатро интизор буданд. Вакилони халқ бо қабули қарорҳои воқеан ҳаётӣ собит намуданд, ки онҳо ҷонибдори истиқлолияти давлатӣ, сулҳу субот, ваҳдати миллӣ, якпорчагии Тоҷикистон ва ободиву рушди ояндаи он мебошанд.

Воқеан, ин Иҷлосия дар рушд ва таҳкими давлатдории навину истиқлолияти воқеии Тоҷикистон, якпорчагии он, ваҳдати миллӣ ва истиқрори сулҳ дар сарзамини бостонӣ, амалӣ гардидани ислоҳоти сиёсӣ, хуқуқӣ, иқтисодиву иҷтимоӣ дар роҳи бунёди ҷомеаи шаҳрвандӣ асос гузошт.

Пешвои миллати тоҷикон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон новобаста аз вазъи мураккаби сиёсӣ ва ҷанги шаҳрвандӣ дар ин солҳо ва лаҳзаҳои тақдирсоз,  ҳамчун сиёсатмадори ҷасуру далер амал карда, аз рӯи хиради азалии халқи тоҷик ҳамчун фарзанди сарсупурдаи миллат барои барқарор кардани сохти фалаҷгаштаи давлатдорӣ, иқтисодӣ ва ба даст овардани сулҳу суботи сартосарӣ ҷонфидоӣ намуданд.

Имрӯз душманони миллат дар хориҷи кишвар истода санги маломат рӯй ҷониби давлат ва Ҳукумат мезананд. Онҳо аз берун истода фикрҳои мардумро вайрон мекунанд. Таълимоти ғайрирасмии диниро боз миёни наврасон зиёд карда истодаанд. Сафи ҷавонони ба ҷангҳои Сурия мерафта зиёд шуда истодааст. Мо бояд ҳамон тавре, ки Сарвари давлат баён доштанд, ҳеҷ гоҳ зиракии сиёсиро аз даст набояд диҳем. Танҳо барои ваҳдату ҳамдигарфаҳмӣ, сулҳи сар то сарӣ кӯшиш намоем.

Рухшона Аминҷонова, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 22 майи 2023

Дида шуд: 223 маротиба

Аз офтоби Ваҳдат файзу сахо бирезад,

Аз офтоби Ваҳдат лутфу наво бирезад.

Маҳз ваҳдати миллӣ ба мо мардуми тоҷик оромию осудагӣ, хушбахтию пирузиҳои бисёрро ҳадя намудааст. Дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон соати тарбиявии намунавӣ бо иштироки Эркаев Сафаралӣ, номзади илмҳои таърих ва Абдуваҳҳобов Абдусабур.Ю сармуҳаррири маҷаллаи «Меҳвари дониш»  бо донишҷӯёни донишкада гузаронида шуд.

Сараввал устод Эркаев Сафаралӣ бо сухани ифтитоҳии «Азизони халқи тоҷик» оғоз намуда, аз Иҷлосияи 16-уми тақдирсоз, комёбиҳои давлати Тоҷикистон, олимону бузургон ёдовар намуданд. Маврид ва ёдоварист, ки ҳадафҳои стратегии давлат пурра амалӣ шуда истодааст. Аз ҷумла аз бумбасти коммуникатсионӣ баромадан, ба кишвари содиркунандаи нерўи барқ табдил додани он ва амсоли инҳо корҳое мебошад, ки дар як фосилаи кўтоҳ  анҷом додани он хеле душвор аст.

Яке аз ормонҳои миллати тоҷик стратегияи  энергетикӣ мебошад ва дар ин рощ нерўгоҳи бузурги аср НБО «Роғун» бо роҳбарии Пешвои миллат бунёд шуда, агрегати якуми он 16 ноябри соли 2018 ва агрегати дуюми он 9 сентябри соли 2019 ба фаъолият оғоз намуд. Ин нерўгоҳи бузург дар тараққиёт ва рушди иқтисодиёти мамлакат аҳамияти стратегӣ дошта, ба ҳар як хонадони  мардуми шарафманди Тоҷикистон нуру зиё, файзу баракат ва бахту иқболи нек меорад. Ин нерўгоҳи азим на танҳо ҷумҳурии моро, балки  кишварҳои ҳамсоя ва дўсту бародарро низ бо нерўи барқ таъмин намуда, барои сохтани корхонаҳои хурду бузург имкон фароҳам меорад.

Абдуваҳҳобов Абдусабур суханро аз ободу зебо гардидани Тоҷикистони азизамон, тараққиёти мамлакат, қомат афрохтани иншоотҳои хурду бузург, тамоми муассисаҳо ва корхонаҳои   давлатӣ бо технологияи нав муҷаҳҳаз шуданашон оғоз намуданд. Кайд карда шуд, ки ҷавонон ҳушёрӣ ва зиракии сиёсии худро аз даст надода, баҳри устувору поянда нигоҳдории  ваҳдати миллӣ, тараққиёт ва рушди босуръати тамоми соҳаҳои давлатдорӣ ва натиҷаҳои мактаби роҳбарии Пешвои миллат мўҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайравӣ карда нагузоранд, ки касе ба рушди сарзамини биҳиштосои мо халал ворид созад.

Исмоилова С.К. – омўзгори ДПДТТХ ба номи М.С.Осимӣ.

Нашр шуд: 19 майи 2023

Дида шуд: 637 маротиба

Тарбияи ҷавонон ҳамеша яке аз самтҳои афзалиятноки ҳар ҷомеа буд. Моро махсусан аз он нигарон кардааст, ки дар замони ҷаҳонишавии имрӯза анъанаҳои қадимаи мардуми мо, ки ба арзишҳои хосу муносиби миллию мазҳабӣ асос ёфтаанд, ба менталитети мо зери таъсири «фарҳанги оммавӣ», ғоя ва дидгоҳҳои бегона моҳияти худро гум мекунанд. Агар ба ин раванд, яъне ба масъалаи тарбия эътибори ҷиддӣ надиҳем, фардо дер мешавад, ки боиси оқибатҳои ислоҳнашаванда мегардад.  Суханони равшанфикри маъруфи соҳаи маориф Абдуллоҳи Авлониро набояд ҳаргиз фаромўш кунем: «Таълим барои мо масъалаи ҳаёт ё мамот, наљот ё харобї, ё саодат ё фалокат аст».

Пас, мо имрӯз дар бобати тарбияи ҷавонон ба чӣ ноил шуда истодаем, чӣ комёбиҳо ва чӣ душвориҳо дорем?  Оё мо аз ахлоқу донишу нерӯи маънавӣ, ба ибораи дигар, аз тарбияи соҳибони фардо қаноатмандем?

         Дуруст аст, ки дар ҷумҳурии мо дар раванди таълиму тарбияи фарзандони мо аз кӯдакистон cap карда, то мактаб, коллеҷ ва донишкада кори зиёде ба амал оварда мешавад.  Аммо дар ин бобат камбудию норасоиҳои мо ҳам хастанд, ки дар шаклу зуҳуроти гуногун ба тарбияи насли наврас таъсири манфӣ мерасонанд.

         Ҳайронам, ки рафтори баъзе ҷавононро мебинам, махсусан тарзи либоспӯшии онҳоро. Оё ин духтар ё писар фарзанди мост, ки аз ҷониби мо тарбия ёфтааст?  Ман ин далелро сафед намекунам, ки баъзе духтарони мо либоси хоси миллати мо надоранд.  Дуруст аст, ки либоспӯшӣ кори шахсии ҳар кас аст.  Аммо дар либоспӯшӣ бояд фарҳанги эҳтиром ба арзишҳои қадимаи мардуми мо бошад.  Дар ин бобат назорати падару модарон барои омма, махсусан, дар оила аҳамияти калон дорад.

Имрӯз барои аксари ҷавонони мо маъмулӣ шудааст, ки баробари озод шудан бо телефони мобилии худ банд мешаванд.  Онҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ  бозӣ мекунанд, суруд мешунаванд, филмҳо тамошо мекунанд, бо маълумотҳои гуногун шинос мешаванд.  Оре ин чӣ айб дорад, асри техника, тараққиёт?  Дуруст аст, ки дар ин кор ягон камбудӣ нест.  Бояд иқрор шудан зарур аст, ки технологияҳои муосири иттилоотию коммуникатсионӣ, бахусус Интернет, сатҳи рушди моро ба чанд зина боло бурда, моро наздиктар ва осонтар кардааст.

Ҷавонони мо ин қадар ба телефонҳои мобилӣ ва интернет пайваст шудан баҳонае нест.  Ин пеш аз ҳама ба саломатӣ ва маънавиёти онҳо таъсири манфӣ мерасонад.

Баъзе аз ҷавонони мо ба маълумоти мухталифе, ки дар интернет бо ҳадафҳои қаллобӣ ва ғаразнок паҳн мешаванд, ба осонӣ бовар мекунанд.  Дар натича сафеду сиёҳ, неку бадро фарқ карда наметавонад, қурбони касе мешавад.

Агар ба гузашта, зиндагии бобою бибиамон назар андозем, дар оила ба тарбияи писарон таваҷҷуҳи хоса зоҳир мешуд.  Писарро аз хурдсолӣ дар асоси он тарбия кардаанд, ки такьягоҳи оила, калонӣ, ҳимоятгари ҳоҳарон, инчунин пушту паноҳи Ватан бошад.  Дуруст аст ки, зан - чароғи оила аст.  Саломатӣ ва беҳбудии кӯдак аз бисёр ҷиҳат ба ӯ вобаста аст.  Аммо дар таълим ба фарзандон ҳар ду ҷинс баробар диққат додан лозим аст.  Дарвоқеъ, ба писарон бештар таваҷҷӯҳ кардан бамаврид аст.  Зеро ҳеҷ гоҳ набояд фаромӯш кард, ки мардҳо кафолат медиҳанд, ки зан мисли зан роҳ равад.

Дар ин маврид набояд чунин ақидаро фаромӯш кард, ки агар падар оиларо таъмин накунад, тарбияи фарзандон халалдор мешавад. 

Сабаби аслии ин ба таври оммавӣ ворид шудани силсилафилмҳо, клипҳо, наворҳо дар интернет, телефонҳои мобилӣ ва “маҳсулот”-и мухталифи даврони ҷаҳонишавӣ аст.  Ҳоло дар ҷумҳурии мо барои муборизаи зидди «маданияти оммавӣ» ва корҳои номатлубе, ки боиси он мегардад, корҳои зарурӣ бурда мешавад.  Аз ҷумла, дар вилояти мо, кумитаҳои занони вилоят, ноҳия ва шаҳр дар ҳамкорӣ бо ташкилотҳои дахлдор дар маҳаллаҳо ва муассисаҳои таълимӣ омилҳое, ки ба арзишҳои миллӣ, маънавиёт ва меъёрҳои тарбиявии мо таъсири манфӣ мерасонанд, корҳои тарғиботӣ ва ташвиқотӣ васеъ ба роҳ монда мешаванд.

Оила як маркази тарбиявӣ буда, ҷовидонии ҳаёт, саломатӣ ва идомаи наслҳоро таъмин намуда, арзишу анъанаҳои миллии моро барои наслҳои оянда ҳифз намуда, ҳамзамон ба камолоти насли оянда таъсири бевосита мерасонад.

Пас, талошҳои имрӯзи мо барои таҳкими оила, бахусус омода кардани ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ то чӣ андоза муассир аст?  Оё арӯсу домод бо дарки хуби зиндагии оилавӣ издивоҷ карданд?  Умуман, оё мо метавонем оилаҳои мустаҳкам бунёд кунем?  Рости гап, имрӯз мо дар бораи ҷавоби мусбат ба ҳамаи ин саволҳо каме фикр мекунем.

         Дар баъзе оилаҳо баъди тӯй мушкилиҳои гуногун ба миён меоянд.  Кор надоштани домод, сарвари оила буда натавонистан, таъмини рӯзгори оила ва надонистани арӯс аз муносибати хонаводагӣ назари рӯякии онҳоро ба истилоҳ оила мушкил месозад.  Аз ин сабаб дар вилояти мо аксари ҷудошавии оилаҳои ҷавонанд.

Омили дигаре, ки боиси ҷудошавӣ мегардад, тамаъ ба сарвати мост.  Мо барои духтаронамон ҳама чизро таъмин мекунем, онҳоро ба шавҳар медиҳем.  Аммо баъзе духтарони мо бесаводанд, ба зиндагии оилавӣ омода нестанд, ба оилаи нав ва муҳити он мутобиқ шуда наметавонанд, ки боиси муноқишаҳои гуногун мегардад.  Мо бояд худамон ин бемориро ба вуҷуд оварем ва баъд роҳи давои онро ҷустуҷӯ кунем.

Вазъиятхое, ки дар боло оварда шудаанд, гувоҳӣ медиҳанд, ки мо барои ба ҳаёти оилавӣ тайёр кардани ҷавонон ҳанӯз кори бисёреро анҷом додан лозим аст.  Дар тамоми ноҳияю шаҳрҳои вилоят барои пешгири кардани чунин нуқсонҳо, пешгирӣ кардани никоҳҳо корҳои муайян ба ҷо оварда мешаванд.  Аз ҷумла, таҳти шиори “Ба сӯи оилаи хушбахту солим” мунтазам сӯҳбату мизҳои мудаввар бо иштироки судяҳо, мутахассисони САҲШ, духтурон доир ба муқаддасоти оила, пойдории муҳити маънавӣ дар оилаҳо, аҳамияти издивоҷ.

Ҷавононро дар руҳияи муҳаббат ба Ватан, эҳтиром ба арзишҳои миллии худ, маънавиёт ва неруи баланд тарбия кардан қарзи ҳар яки мост.  Махсусан, дар шабакаҳои интернетӣ паҳн шудани таассуби динӣ ва терроризм, дар зеҳни ҷавонон ҷой додани «фарҳанги оммавӣ», кӯшиши ба як тарзи зиндагӣ табдил додани онҳо, то ки ҷавонони мо ба доми ин бадиҳо наафтанд, ба фиребу найрангҳои онҳо кӯр-кӯрона пайравӣ кардан лозим аст, ки тафаккури худро бой гардонем, маҳорати дуруст ва оқилона истифода бурдани ахбороти интернетиро инкишоф диҳем.  Ҷавонони мо масъунияти маънавӣ ва дарки ақидаву иллати бегонаро ташаккул намедиҳад ва вақте ки онҳо андешаи “ин хуб аст, ин бад аст” надошта бошанд, мо ҳеҷ гоҳ аз таҳдиди ҳамлаҳои иттилоотӣ, иллатҳои ифротгароӣ ки ба ҳаёт ва идеологияи мо дохил мешаванд халос шуда наметавонем.

Барои ба даст овардани натиҷаи мусбӣ дар ин бобат на танҳо омӯзгорон, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ташкилотҳои кор бо ҷавонон, балки аҳли ҷомеаро низ бояд якҷо, бахусус, корҳои фаҳмондадиҳӣ ва тарғиботиро пурзӯр намоянд.  Муҳити иҷтимоию маънавӣ дар ҳар як оила, бахусус маҳаллаҳоро беҳбуд бахшида, таваҷҷуҳ ва масъулияти падару модарро ба тарбияи фарзанд, ташкили пурмазмуни вақтҳои холии фарзандони онҳо зиёд кардан зарур аст.  Муҳимтар аз ҳама, биёед фарзандони худро инсони солим ва комил ба воя расонем, ки аҷдоди хеш, таърих, Ватан, забони модарӣ, арзишҳои миллӣ, анъанаҳои муқаддасамонро эҳтиром кунанд.

Етмишбоева Ш, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 22 майи 2023

Дида шуд: 768 маротиба

Аз офтоби Ваҳдат файзу сахо бирезад,

Аз офтоби Ваҳдат лутфу наво бирезад.

Маҳз ваҳдати миллӣ ба мо мардуми тоҷик оромию осудагӣ, хушбахтию пирузиҳои бисёрро ҳадя намудааст. Дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон соати тарбиявии намунавӣ бо иштироки Эркаев Сафаралӣ, номзади илмҳои таърих ва Абдуваҳҳобов Абдусабур.Ю сармуҳаррири маҷаллаи «Меҳвари дониш»  бо донишҷӯёни донишкада гузаронида шуд.

Сараввал устод Эркаев Сафаралӣ бо сухани ифтитоҳии «Азизони халқи тоҷик» оғоз намуда, аз Иҷлосияи 16-уми тақдирсоз, комёбиҳои давлати Тоҷикистон, олимону бузургон ёдовар намуданд. Маврид ва ёдоварист, ки ҳадафҳои стратегии давлат пурра амалӣ шуда истодааст. Аз ҷумла аз бумбасти коммуникатсионӣ баромадан, ба кишвари содиркунандаи нерўи барқ табдил додани он ва амсоли инҳо корҳое мебошад, ки дар як фосилаи кўтоҳ  анҷом додани он хеле душвор аст.

Яке аз ормонҳои миллати тоҷик стратегияи  энергетикӣ мебошад ва дар ин рощ нерўгоҳи бузурги аср НБО «Роғун» бо роҳбарии Пешвои миллат бунёд шуда, агрегати якуми он 16 ноябри соли 2018 ва агрегати дуюми он 9 сентябри соли 2019 ба фаъолият оғоз намуд. Ин нерўгоҳи бузург дар тараққиёт ва рушди иқтисодиёти мамлакат аҳамияти стратегӣ дошта, ба ҳар як хонадони  мардуми шарафманди Тоҷикистон нуру зиё, файзу баракат ва бахту иқболи нек меорад. Ин нерўгоҳи азим на танҳо ҷумҳурии моро, балки  кишварҳои ҳамсоя ва дўсту бародарро низ бо нерўи барқ таъмин намуда, барои сохтани корхонаҳои хурду бузург имкон фароҳам меорад.

Абдуваҳҳобов Абдусабур суханро аз ободу зебо гардидани Тоҷикистони азизамон, тараққиёти мамлакат, қомат афрохтани иншоотҳои хурду бузург, тамоми муассисаҳо ва корхонаҳои   давлатӣ бо технологияи нав муҷаҳҳаз шуданашон оғоз намуданд. Кайд карда шуд, ки ҷавонон ҳушёрӣ ва зиракии сиёсии худро аз даст надода, баҳри устувору поянда нигоҳдории  ваҳдати миллӣ, тараққиёт ва рушди босуръати тамоми соҳаҳои давлатдорӣ ва натиҷаҳои мактаби роҳбарии Пешвои миллат мўҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайравӣ карда нагузоранд, ки касе ба рушди сарзамини биҳиштосои мо халал ворид созад.

Исмоилова С.К. – омўзгори ДПДТТХ ба номи М.С.Осимӣ.

Нашр шуд: 19 майи 2023

Дида шуд: 646 маротиба

Инсон тавре офарида шудааст, ки аз паси худ авлоди худ боқӣ монад ва ҳатман хотираашро то абад нигоҳ дорад, хотираашро ҳамеша шод гардонад вале аз ҳама беҳтар фарзанди солеҳ аст. Мо медонем, ки тарбияи фарзанд як амали хеле нозук ва ҷиддӣ ва масъулиятнок аст ва писарону духтароне ҳастанд, ки дар тарбияи падару модари худ чеҳра ва шарафи падару модар мешаванд. Вақте мебинї, ки кўдаконе, ки бо хулқу одоби хуб ба воя расидаанд, ҳар қадар волидайни онҳоро таърифу намуна нишон медиҳанд, волидайни кўдаконе, ки дар муҳити ношоиста ба воя расида, тарбияти ношоиста ё рафтори ношоиста гирифтаанд. ин кадар шармандаву хиҷолат мекашанд ва раҳмат ба номи онхо не, гап дар бораи борони лаънат аст. Таваҷҷӯҳ ба оила, одоб ва таҳсил яке аз вазифаҳои фардии мост.

Падару модаре, ки фарзандро тарбия мекунад, бояд дар ҳар ҳаракат, рафтор ва муомила бо дигарон хислатҳои наҷиб нишон дода тавонад. Зеро кӯдак табиатан бениҳоят тақлидкунанда ва таъсирбахш аст. Аз ин рӯ, одамони гирду атроф бо одатҳои худ ба онҳо таъсир мерасонанд, баъзан бехабаранд. Муносибатҳои дағалона дар оила, бисёр дурӯғгӯӣ, рафторҳои нохуш муҳити носолимро ба вуҷуд оварда, ба тарбияи фарзанд таъсири манфӣ мерасонад. Рафтори волидайн дар тарбияи фарзанд нақши муҳим мебозад. Агар кӯдак бо шунидани суханони дурушт ва латукӯб ба воя расад, ба табиати ӯ таъсири манфӣ мерасонад. Дар ин ҳолат аз кӯдаке, ки дар оила дар муҳити носолим тарбия ёфтааст, одамони «маризони рӯҳӣ» ташаккул меёбанд. Чунин ба назар мерасад, ки онҳо низ ба рӯҳияи ҷомеа таъсири манфӣ мерасонанд. Инчунин тарбияи духтар на танҳо маљмўи таљриба, дастуру донишҳои содда, балки раванди мураккабест, ки донишҳоро дар соҳаҳои донишҳои динию ахлоқї, тиб, ахлоқ – эстетика, психология, педагогика дар бар мегирад. Имрўз мушкилии тарбияи оила дар он аст, ки аввалан баробари пешравии љомеа талаботи ташаккули шахсияти баркамол аз ҳама љиҳат зиёд мешавад. Тарбияи фарзандон асоси мустаҳкамии оила аст.

Дар раванди тарбияи духтар талаб карда мешавад, ки ҳуқуқи духтар поймол нашавад. Бисёр одамон дар бораи саволи он фикр мекунанд, ки кай ба тарбияи кӯдак шурӯъ кардан лозим аст. Бисёре аз олимон ба он посухҳои гуногун додаанд. Аз љумла, Ибни Сино љавоб додааст, ки бо тарбияи фарзанд пеш аз таваллуди он аз батни модар сар карда, бояд сару кор дошт.

Дар ин дунёи фано ҳар падару модар кўшиш мекунад, ки ба фарзандонашон тарбияти хуб диҳанд, то барои худ номи нек боқї гузоранд. Дар оянда фарзандони онҳо ҳамчун шахсони ба хизмати Ватан омода ба воя расонида шаванд, хушбахтии онҳо дар оила, бахусус духтар бо одоби хубаш аз дигарон фарқ мекунад.

Тарбияи духтар як тарбияи хеле ҳассос аст. Дар халқи мо мақоле ҳаст, ки «модарро бин, духтарро бигир». Дар паси ин ҷумла маънии калон мавҷуд аст. Дар оила духтар аз рафтору хунари модар ибрат гирифта, кӯшиш менамояд, ки ин муносибатро дар ҳаёт татбиқ намояд.

Духтарро аз хурди ба тозаву боодоб будан, ҳамеша ҳурмату эҳтироми калонсолон ташвиқ кардан ва ёд додан лозим аст. Доғе дар номи духтар ҳеҷ гоҳ аз байн намеравад.

Дар оянда дар таълиму тарбияи духтарон нуксонҳо ҷой доранд, ки бартараф намудани онҳо масъулияти падару модарон аст. Ривоят ҳаст, ки як қозӣ буд, ки Ҳасан ва Ҳусан ном писарон дошт ва чун падараш аз кор омад, ба пешвози падараш давид. Рӯзе бачаҳо ба чоҳ афтода халок шуданд. Вақте ки падар аз кор меояд, кӯдаконро намебинанд, пурсид аз занаш. Зан илтиҷо кард: Худоё сабр деҳ, ин хабари мудҳишро баъдтар ба шавҳарам, ки аз кор хаста шудааст, мегӯям. Барои ҳамин ҳам ба ҷавоби устодаш бо чеҳраи кушод чавоб дод: — Ҳозир дадаҷон, ҳозир меоянд. Бо қудрати худо Хасан-Хусан боз зинда шуда ба хона даромаданд, ки падарашонро пешвоз гиранд.

Мо онро ривоят меномем, вале дар мағзи ин ривоятҳо маънои бузург — мазмун мавҷуд аст. Духтарон дар зиндагӣ ба мушкилиҳо рӯ ба рӯ мешаванд, бахусус муносибатҳои хушдоман.

Дар мардуми мо мақоле ҳаст, ки «парранда дар лонаи худ ҳар чи бинад, мекунад». Муносибат ва рафтори хонаводагӣ дар оянда ба духтараш мегузарад.

Дар оянда духтарон модарони оянда, соҳибхоназани бошараф мешаванд. Мо бояд духтаронамонро омӯзонем, ки пастиву баландиҳои зиндагӣ ва душвориҳои зиндагиро паси сар кунанд. Ҳар модар бояд ба духтараш гӯяд, ки шавҳар мекунад, хонае, ки дар он ӯ арӯс мешавад, азизу гаронбаҳост ва хонае, ки духтарча дар он арӯс мешавад, мисли санг аст.

Вақте сухан дар бораи тарбияи духтарон меравад, дар байни модарон, аксар вақт мегӯянд, ки "ман онҳоро мисли қанди сафед бо эҳтиёт тарбия кардам, сироят накардам".

Шакар сафед дар ҳақиқат як қиёси хеле лоғар аст. Камбудии он дар он аст, ки як бор шакари сафед доғ мешавад, тоза кардани он душвор аст. Майдони зарардида бояд бурида шавад. Аксар вакт шакаре, ки доғ расида бошад, дар охири чорво ва ё дар байни донаи парранда мепартояд. Доғи баде, ки ба номи духтар гузошта шудааст, тоза кардан хеле душвор аст. Баъзан дарди доғро як умр бардоштан лозим меояд. Баъзан одамро ба олами шубҳа меандозад ва аз ин рӯ, на одами хушбахт. Ҳамаи ин аксар вакт дар натиҷаи амали беандеша, як-ду лаҳза озодии ирода ба амал меояд.

Шаъну шарафи духтар... Дар ин бора зиёд сухан меравад ва ба ҳар як сухани хоса таваҷҷуҳ ва вазни махсус дода мешавад. Агар дар бораи сифатҳои инсонӣ, арзишҳои маънавӣ сухан ронем, дар духтар инҳо дар сатҳи олӣ бошанд. Охир вай духтар аст, нигоҳи миллат, ояндаи миллат аст.

Духтар танҳо духтар шуда наметавонад. Ӯ бояд хеле покдоман, меҳрубон, пурсабр, соҳибақл ва меҳрубон бошад. Ҳатто таносуб, андоза, меъёрҳое, ки ба духтар дода мешавад, таносуби миёна, ниму ним, нимтаъриф, нопурра буда наметавонад. Онҳо ё боло ё поёни сутун мебошанд. Ҳар касе, ки гуноҳ мекунад, бахшида мешавад, фақат духтарро намебахшанд. Вақте ки сухан дар бораи духтар меравад, ин ҷумла хеле кӯтоҳ аст: «Вақте ки писар ин корро кард, ин воқеаи дигар буд. Аммо вай духтар аст."

Аз олим пурсиданд: «Дар дунё аз марг бадтар чист? », олим посух дод: «Ин нотавон будани духтар аст».

Асрҳо ва замонҳо наметавонанд маънои ин гуфтаҳои қадимиро афзун кунанд ва гиреҳро кӯҳна карда наметавонанд. Як хонаводаи узбакӣ ҳаст, ки агар дар он духтар ба воя расад, соҳибони ин хонадон ифтихор, сарбаландӣ ва иззату номуси духтарро эҳсос мекунанд. Ин аст, ки миллати мо ба тарбияи духтар ҳамчун инсони рӯҳан баркамол ва комил аҳамияти ҷиддӣ медиҳад. Кӯшиш мекунад, ки онро «мисли қанди сафеди печонда, даст нарасонад».

Гузаштагони мо аз кадимулайём ба хулқу одоби неки писарону духтарон аҳамияти калон медоданд.  Муҳимтарин васила дар тарбия кардан меҳрубонӣ аст.

ЕтмишбоеваШ.А., устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 22 майи 2023

Дида шуд: 225 маротиба

Тавассути ютубканали “Паёми муҳоҷир” огоҳ ёфтем, ки Муҳиддин Кабирӣ, саркардаи ҳизби ба ном террористиву экстремистии Наҳзат ягон андешаи тоза наёфта дар чорабинӣ таҳти унвони “Зиёдравӣ дар дин ва хатарҳои он дар ҷомеа” ахиран иброз дошт, ки ҳизби наҳзат ба асли худ бармегардад. Зери ин гуфтор Муҳиддин Кабирӣ чиро нишон додан мехоҳад ба худи нӯкаронаш маълум не. Ӯ аз “маҳбубияти хоссу омми” ҳизб сухан карда, бехабар аз он буд, ки мардум дар симои ин ҳизб на раҳнамову равшангари зиндагии худро дид, балки дар симои ин чеҳрафурӯшон душмани миллатро диданд. Асли наҳзат ин фиреби халқ буд ва он ҳеҷ гоҳ ба миллат манфиат намеорад. Онҳо танҳо орзу доранд, амал не!

Нашр шуд: 13 майи 2023

Дида шуд: 644 маротиба

Мақсад аз пешниҳодҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз қабили "Оби тоза", даҳсолаи байналмилалии "Об барои ҳаёт" (солҳои 2005-2015), "Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об", даҳсолаи байналмилалии амал "Об барои рушди устувор" (солҳои 2018-2028) гӯшрас додани ҷомеаи ҷаҳонӣ дар бораи торафт мушкил шудани дастрасии оби тоза, беҳдошти зиндагӣ, қадр кардан ва сарфакорона истифода бурдани об, тоза нигоҳ доштани сифату тозагии он ва дар ин замина бо низом рушд додани тамоми ҷаҳон мебошад, Об ҳаёт аст, бе об саноат, кишоварзӣ, сохтмон, нақлиёт, хоҷагии манзилию коммуналӣ ва дигарҳо вуҷуд ва рушд ёфта наметавонанд.

  Об ҳамчун моддаи химиявӣ аз як атоми оксиген ва ду атоми ҳидроген иборат аст, хосияти дуқутбӣ дорад. Дар байни моддаҳои ба мо маълум танҳо об дар се ҳолат – моеъ, сахт ва газмонанд (бухор) дучор мешавад. Ин аломату хосиятҳо боиси равандҳои гуногуни биологӣ ва геофизикӣ мегарданд, аҳамияти калон дорад.

Ҳангоми аз 0оС паст шудани ҳарорат об ях мекунад ва боз ҳам васеътар ва зичии он ба 1г/см3 мефармояд. Барои ҳамин ҳам ях нисбат ба об сабук шуда, дар болои он шино мекунад. Агар об ин хосиятро намедошт, он гоҳ ҳамаи обҳои ширини сатҳи замин дар фасли зимистон то қаърашон ях мебастанд ва тамоми мавҷудоти зиндаи дар дохили об ҳаёт ба сар баранда, мурда нобуд мешуданд. Яхҳо ҳамчун пӯстин сатҳи оби дарёҳо, кӯлҳо ва обанборҳоро аз хунукшавии барзиёдатӣ ҳифз менамоянд.

Ба шарофати хосиятҳои аҷоиби гарми нигоҳ доштан, об вазифаи ба низом даровардани ҳароратро дар сатҳи сайёраи Замин мебозад ба давргашти (сиркулятсияи) атмосфера ва гидросфера иштирок меварзад, он ҳарорати гармии аз офтоб гирифтаро аз нав тақсим ва иқлими кураи Заминро нарм мегардонад.

Об маҳлулкунандаи бузург аст, дар зери таъсири он қариб тамоми моддаҳо ба ҷуз кварс, чарб (равған), карбогидридҳо ва баъзе дигар моддаҳо ҳал мешаванд. Дар оби баҳру уқёнусҳо қариб нисфи элементҳои таркиби ҷадвали Менделеев дар ҳолати маҳлул дучор мешаванд. Ба шарофати чунин хосият доштани оби уқёнусҳо наботот ва ҳайвоноти обӣ ҳамаи моддаҳои зарурии ѓизоиро истифода мебаранд, нашъунамо мекунанд, дар ин раванд хосиятҳои химиявиашро об амалан бетаѓйир нигоҳ медорад, зеро давргашти мунтазами об давом мекунад.

Нақши об дар пайдоиш ва рушди олами зинда (наботот, ҳайвонот, инсон) боз ҳам муқтадиртар мебошад. Аввалин мавҷудоти зинда дар муҳити об пайдо шуда рушд ёфтанд ва фақат пас аз гузаштани миллионҳо сол наботот ва ҳайвонот дар сатҳи хушкӣ сокин шуданд ва инсони боақл пой ба арсаи вуҷуд ниҳод.

Ҳатто ягон мавҷудоти соддатарин нест, ки дар таркибаш об надошта бошад ва ё бе об ҳаёт ба сар мебурда бошад. Тамоми наботот дар таркибашон аз 75 то 96% (ба ғайр аз тухмашон) об доранд ва ҳамаи ҷисми ҳайвонот аз 60 то 99% об дорад. Ҷисми инсон вобаста ба вазнаш 2/3 қисмаш аз об иборат аст. Бино ба маълумоти муҳаққиқон 86% бадани тифли навзодро об ташкил медиҳад. Ин нишондиҳанда барои ҳайвонот 75%, картошка – 76%, себ 85%, помидор – 90%, бодиринг – 95% ва тарбуз – 96% ва 99% бадани медузаро ташкил медиҳад.

Организми инсон механизми басо нозуки ба низомдарории мубодилаи обро дорад. Ҳиссаи ташнагӣ ҳангоми талафи 2% оби бадан нишонаи вайрон шудани мувозинати (баланси) об аст ва инсон ин ҳолро хуб эҳсос мекунад. Талафи об ба андозаи 6-8% вазни бадан ба ҳолати нимбеҳушӣ, 10% ба ҳолати таваҳҳум (галлюцинация) меорад, рефлексии фурӯбарии ғизо дар гулӯ вайрон мешавад.

Агар инсон 12% оби баданашро гум кунад, бе ёрии табибон норасогии обро барқарор карда наметавонад. Ҳангоми аз бадани одам талаф ёфтани 20% - и об он ба марг дучор мешавад. Воқеъан об –ҳаёт аст. Ин воқеъиятро нависандаи франсавӣ Антуан де Сент-Экзюпери хеле хубу образнок ба қалам додаст: «Об! Ту на таъм ва на туро тасвир кардан натавон, чи буданатро надониста кас аз ту ҳаловат мебарад. Ту на ҳамон тавр, барои ҳаёт зарурӣ, худ ту ҳаёт ҳастӣ. Бо ту ҳама мавҷудот ҳузуру ҳаловат мебаранд, ки онро тавассути панҷ узви эҳсоси мо фаҳмида намешавад. Ту ба мо қувва ва хосиятеро бармегардонӣ, ки мо аз онҳо кайҳо дасту дилро шустаем. Бо лутфи ту аз сари нав чашмаҳои хушкидаи дил кушода мешавад».

Муайян карда шудааст, ки инсон метавонад бе хӯрок на бештар аз 50 шабонарӯз, бе об 5-7 шабонарӯз ва беҳаво 5 дақиқа зинда монад. Ҳамаи ин неъматҳоро табиат меофарад, ҷои онҳоро чизи дигар иваз карда наметавонад. Ҳамаи он неъматҳое, ки инсон аз табиат мегирад, зери таъсир ва робитаи мутақобилаи офтоб литосфера, атмосфера, гидросфера, ки боиси пайдоиши биосфера гардидааст дастрас мегардад.

Фазилатҳои обро дар фаъолияти хоҷагидории инсон баҳо додан ниҳоят мушкил аст. Бе об филизро (металро) гудохтан, нон пухтан, нерӯи барқ истеҳсол намудан, ба кори зироатпарварӣ машғул шудан, нафтро коркард намудан, доруҳои табобатӣ тайёр намудан, иморат сохтан, пластмассаҳоро коркард намудан, маъдан истихроҷ ва коркард намудан, машинаҳо тайёр намудан ва иҷрои дигар амалҳо номумкин аст. Аз ин хотир обро мудом мебояд ҳифзу гиромӣ дошт.

 Юсупов Ф.Ғ., омӯзгори калони кафедраи меъморӣ

Нашр шуд: 22 майи 2023

Дида шуд: 285 маротиба

Муҳиддин Кабирӣ хостгори ба асл баргаштани ҳизбро дорад. Дар ин бора ӯ зимни конфрнсиягунаи худ оид ба мавзӯи “ “Зиёдравӣ дар дин ва хатарҳои он дар ҷомеа”” эълом дошт. Аҷиб ду “иқдоми наҷиб” аз ҷониби “ноибағаи айём”. Якум наҳзат чи аслият дорад? Дуюм магар худи наҳзатиён дар дин зиёдаравӣ накарданд. Асли наҳзат ин тассубу хурофот аст, ки дар пояи гумроҳии баъзе аз ҷавонон бунёд шуда. Магар бо номи ислом ба дини ислом хиёнат накарданд. Таърих гувоҳ аст, ки онҳо хизмати хирсона ба дину оин карданд. Мо чунин гуфторҳои “ахмақонаи” “нобиғаи каллахолиро” қабул надорем.

Нашр шуд: 13 майи 2023

Дида шуд: 280 маротиба

Аз рўзҳои аввали фаъолияти худ ба ҳайси Раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳбари навинтихобшуда Эмомалӣ Раҳмон ба маорифу фарҳанг, таъриху иқтисодиёт аҳамияти хосса зоҳир мекарданд. Дар ин самт марҳилаи нав оғоз гардида дар даврони соҳибистиқлолӣ барқарорсозӣ ва рушди самтҳои гуногуни ҷомеа дар сатҳи сиёсати давлатӣ қарор дода шуд. Инро мо бевосита дар ҳар паёму баромадҳои президенти кишвар мешунавему эҳсос мекунем.

Баҳри баланд шудани сатҳи маърифату маънавиёти мардум ва пешравии ҷомеа якчанд озмунҳо ташкил ва баргузор гардида истодааст. Озмунҳо дар байни аҳолии кишвар, аз ҷумла хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ, миёна ва олии касбӣ, омӯзгорони ҳамаи зинаҳои таҳсилот, кормандони фарҳангу санъат, калонсолон, намояндагони касбу кори гуногун, дигар табақаҳои аҳолии кишвар ва ғайра баргузор гардида истодааст.

Ба хотири боз ҳам бештар ба омўзиши илмҳои риёзиву дақиқ ва табиӣ ҷалб намудани наврасону ҷавонон, олимону муҳаққиқон ва устодону омўзгорон ҳамасола озмуни ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Илм-фурўғи маърифат» роҳандозӣ гардидааст. Ин озмун таҳти cарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баргузор гардида, он бо мақсади рушди тафаккури техникӣ, тарғиби ҷаҳонбинии илмӣ, дастрасӣ пайдо кардан ба техникаву технология, тавсеаи ихтироъкорӣ ва навоварӣ, пайвасти илм бо истеҳсолот, ҷалби бештари хонандагону донишҷӯён ва дигар қишрҳои ҷомеа ба омӯзиши фанҳои риёзӣ, дақиқ ва табиӣ, ҳамчунин дарёфт ва муаррифии истеъдодҳои нав дар ин самтҳо баргузор мегардад.

Бо мақсади ҷалби бештари донишҷўён ба корҳои илмӣ аз соли 2000 озмуни ҷумҳуриявии донишҷўёни муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ «Донишҷў ва пешрафти илмию техникӣ» аз нав барқарор гардид, ки ҳар сол дар ин озмун 50-60 корҳои илмӣ муҳокима ва қадршиносӣ карда мешаванд. Инчунин баргузории озмунҳои гуногун ба хотири дарёфту рушди истеъдодҳо дар ҷодаи илму маориф, ба мисли озмуни «Олими сол», «Омўзгори сол», «Мураббии сол», озмун дар ҷодаи баланд бардоштани завқи китобхонии насли наврас ва ҷавонон зери унвони «Фурўғи субҳи доноӣ китоб аст» ва дигарҳо аз пешрафти соҳа шаҳодат медиҳанд.

«Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст» - низ таҳти cарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ташкил гардида, барои баланд бардоштани завқи китобхонӣ, тақвияти неруи зеҳнӣ, дарёфти чеҳраҳои нави суханвару сухандон, арҷ гузоштан ба арзишҳои миллию фарҳангӣ, инкишофи қобилияти эҷодӣ, таҳкими эҳсоси худогоҳию худшиносӣ ва рушди ҷаҳони маънавии тамоми сокинони кишвар заминаи асосӣ хоҳад буд.

Озмуни ҷумҳуриявии «Тоҷикон» — оинаи таърихи миллат» дар соли 2023 ба ифтихори 115-солагии академик Бобоҷон Ғафуров бо мақсади арҷгузорӣ ба таърихи пурифтихори миллати тоҷик, омӯзиши амиқу ҳамаҷонибаи корномаҳои шоистаи ниёгони халқамон дар тӯли таърих, тақвияти ҳисси худогоҳӣ ва худшиносии миллӣ, эҳёи ҳофизаи таърихӣ ва ба ҳамин роҳ шинохти беҳтари нақши миллати куҳанбунёду фарҳангсолори тоҷик дар рушди тамаддуни инсоният, ки бо далелҳои раднопазир ва бо такя ба сарчашмаҳои илмиву таърихӣ дар китоби мондагору пурарзиши академик Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» ва дигар асарҳои таърихӣ инъикос ёфтааст, баргузор гардидааст.

Озмуни ҷумҳуриявии «Тоҷикистон – Ватани азизи ман» низ, таҳти cарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баргузор гардида, он бо мақсади дарёфти истеъдодҳои нав дар соҳаи санъати мусиқӣ ва сарояндагӣ, рассомӣ ва дизайн, баланд бардоштани маҳорати касбӣ ва эҳсоси зебоишиносӣ, тақвияти ҳунари баланди иҷрокунандагӣ, таблиғ ва эҳёи ҳунарҳои мардумӣ, муаррифии фарҳанги волои миллати тоҷик, эҳтиром ва арҷгузорӣ ба суннатҳои неки аҷдодӣ, боло бурдани сатҳи касбии асарҳои нави мусиқӣ, офарандагӣ, интихоби намунаҳои беҳтарини оҳангу суруд, коллексияҳо ва асарҳои рассомӣ баргузор мешавад.

Озмунҳое, ки тӯли якчанд солҳо мунтазам мегузаранд, бо баробари ташаккул ёфтан, мукаммал шуда, сол аз сол номинатсияҳо, ҷойҳои ифтихорӣ ва маблағҳои мукофотҳо зиёд шуда истодаанд.

Ҳамин тавр, ҳамаи гуфтаҳои дар боло оварда шударо хулоса намуда гуфтан зараур аст, ҳамаи кӯшиш ва ғайратҳои Ҷаноби олӣ баҳри гул – гул шукуфоии ҷомеа мебошад, ҳамаи нишондиҳандаҳо, кӯшиш ва маблағҳое, ки баҳри ташкили ин озмунҳо сарф мегардад ҳамаи моро водор мекунад бидуни озмун низ мо аз тоҷик ва  Тоҷикистонӣ будани хеш фахр кунем. Дар назар аст, ки ба ҳамаи ин озмунҳо дар сатҳи зарурӣ ширкат варзем ба ҳамаи ҳадаф ва ғамхориҳои падаронаи Пешвои миллат хоҳем расид.

Миллати тоҷик дар тӯли қарнҳо фарҳанг ва таърихи бою қавӣ дорад. Инчунин дар давоми соҳибистиқлолӣ низ ба бисёр дастовардҳои назаррас ноил гардидааст, аз ин рӯ баҳри ҷавонон, наврасон ва умуман тамоми қишри ҷомеа месазад, ки ин нуктаро хуб дарк намоянд. Ҷомеае, ки ба фарҳангу таърих ва илму маориф таваҷҷӯҳ мекунад, ба оянда, ҳастӣ ва пойдории миллат ғамхорӣ мекунанд.

Маҳмудова Ф.М.,  омӯзгори кафедраи саноати сабук ва нассоҷӣ

Нашр шуд: 22 майи 2023

Дида шуд: 714 маротиба

Хеле эълони хандаовар аз ҷониби лидери, ки ҳатто аъзои ба аъзояш ба он шубҳа дорад. Наҳзатиён диданд, ки рӯз то рӯз ба боди фаромӯшӣ мераванд, худро дарак доданд. Охир чи тавр ҳизб аз нав эҳё мешавад, вақти чеҳраи аслии роҳбаронаш амиқу равшан аст. Дигар тарафдорон ба ягон ҳарфу ҳиҷои Кабириён бовар надоранд. Мо низ инчунин. Замони фирефта кардани мардум бо Барномаи аслу пуч гузашт. Мардум амалро мехоҳанд, на ваъдаро

Нашр шуд: 13 майи 2023

Дида шуд: 282 маротиба