Яке аз самтҳои таркибии тарбияи миллӣ, ки дар консепсияи миллии тарбия муайян карда шудааст, тарбияи гуманистӣ мебошад.Мӯҳтавои ин мафҳумро дар шаҳрванд ба вуҷуд овардани эҳсоси дӯст доштан, эҳтиром кардан ва бо раҳму шафқат будан ташкил медиҳад. Тарбияи гуманистӣ аз ғояҳои синфият ва инсонбадбинӣ орӣ аст. Он ба шаҳрвандони кишвар имконият медиҳад, ки худро яке аз ҷузъҳои таркибии ҷомеа, миллат ва аҳли бештар  эҳсос кунанд.

Тарбияи гуманистӣ дар ду сатҳ ба амал бароварда мешавад.

А) Дар сатҳи эҳтироми ҳамсабақон, хешу табор, ҳамватанон, ки дар байни онҳо намояндагони халқу миллатҳои дигар ҳастанд:

Б) Муносибати хайрхоҳонадоштан нисбат ба халқҳои мамлатҳои дигари ҷаҳон.

Низоъ, ҷанг, муқобилияти зидди ҳамдигар ва амсоли ин инсониятро дар тӯли ҳазорсолаҳо ҳамроҳӣ мекард ва имрӯз ҳам ин зуҳурот аз ҷумлаи мушкилоти миллӣ, минтақавӣ ва умумибашарӣ мебошад.

Тарбияи ташхиси башардустон аввал дар оила оғоз ёфта, дар муассисаҳои таълими ва ҷойҳои ҷамъиятӣ идома меёбад.

Башардӯст будани инсон ва шаҳрванд дар муносибат ва волидон, хешу табор, ҳамдарсон, омӯзгорон,ёру дӯстон, ашхоси ношинос намояндагони халқу миллатҳои ғайр зуҳур меёбад.

Гуманизм, ки аз калимаи лотинии “ҳуманис” гирифта шудааст, одамиятро мефаҳмонад.  Маънои одамият васеъ буда, маҷмӯи ғояҳо, андешаҳо ва эътиқоди шахсро ифода менамояд.

Принсипи гуманистӣ муносибати фардии пардохтро дар назар дорад, ки он гариш ба сӯи насли наврас, эҳтироми шахсияти ӯ, боварӣ ва вай, нозирони арзишҳо, талабот ва рағбати ӯ мебошад, муҳайё намудани шароити мувофиқ барои инқишофи қобилияти ӯ, рӯ овардани мактаб ба фарҳанги миллӣ ва ҷаҳонӣ арзишҳои маънавии мардумро дар назар дорад.

Гуманизм ҷузъи асосии тафаккури нави педагогӣ буда, он моҳият ва хусусияти ин равандро тағир медиҳад.

Қоидаҳои асосии омӯзгорӣ ва раванди гуманистии педагогӣ масъалаҳои зеринро дарбар мегирад:

  • Қонунҳои омӯзгорӣ: дӯст доштани тарбиягиранда,фаҳмидани ӯ, нисбат ба тарбия гиранда некбин будан;
  • Принсипҳои роҳбарии омӯзгор; барои донишҷӯ шароити мусоид фароҳам овардан, эҳтироми шахсияти ӯ, таҳаммул дар ташаккули донишҷӯ;
  • Шахсият ба омӯзгор ба имконияти донишҷӯ бовар кардан; ба муносибати гуманистии донишҷӯ имконият доштан;
  • Такягоҳи донишҷӯ: рағбат ба камолот, рағбат ба озодӣ ва накӯкорӣ.
  • Сифатҳои шахсии омӯзгор- салоҳият, меҳрубонӣ, вафодорӣ.

Дар ҳалли таълиму тарбия ду усул вуҷуд дорад:

  • Фармонфармоӣ, ки омӯзгор масъалаҳоро худаш ҳал мекунад, шогирдонро маҷбур менамояд, ки амали барои ояндааш он зарурро анҷом диҳанд;
  • Гуманизм, ки муаллим бо толибилмон ҳамкорӣ мекунад, мекӯшад, ки бачаҳоро ба ҳалли масъалаҳои педагогӣ ҷалб намояд.

Муҳимтарин вазифа аз он иборат  аст, ки толибилмон дар давраи таҳсил қадру эътибори худро донанд, ба худ, ба дониши худ, ба қобилият ва имконияти худ боварӣ дошта бошад. Ва танҳо тавасутти некӣ ба ин мақсад метавон ноил гардид.

Гуманизм ба маънои умуминизоми таърихан тағйирёбандаи ақидаҳост, ки шахсияти инсон, ҳуқуқи ӯро баҳри озодӣ, саодат, инкишоф ва зуҳуроти қобилияти вай мешиносад, хайрхоҳӣ, баробарӣ, адолат, ростиву ҳақиқат ва одамиятро меъёри муносибатҳои байни одамон мешуморад.

Гуманизм одатан ҷаҳонбинист, ки принсипи асосии он муҳаббат ба одамон, эҳтироми шарафу эътибори инсон, ғамхорӣ ба мардум мебошад; ба маънои васеъ гуманизм ру овардан ба инсон, ба эҳтиёҷоту талаботи ӯст.

Дар гуманизм майлу рағбати шахсият, одатан ва ҷомеа ба саодат ва камолот инъикос меёбад.

Гуманизм ҳамчун консепсияи назарӣ, ҳуқуқи инсон ба озодию саодат, бемонеа инкишоф ёфтан ва зоҳир сохтани қобилият ва иқтидори эҷодиро меписандад.

Гуманизм дар муносибати байни оъзои ҷамъият имкониятҳои баробар, адолати иҷтимоӣ, фарҳанги баланди муошират ва одамиятро меъёри асосӣ меҳисобад.

 

Бани одам аъзои якдигаранд,
Ки дар офариниш зи як гавхаранд.
Чу узве ба дард оварад рузгор,
Дигар узвхоро намонад карор.
Ту, к-аз мехнати дигарон бегами,
Нашояд ки номат монанд одами!

Абу Мухаммад Муслих ад-Дин ибн Абд Аллах Саади Ширази (1210-1291)

Мадина Умарова, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

 

 

 

Миллати ободро мардуми озод мебояд гуфтани гузаштагонамон беҳуда набудааст. Зеро аз рӯзе, ки Тоҷикистон соҳиби мустақӣлият гардид, барало маълум шуд, ки мардумон худро пас аз хомуш гаштани алангаи оташи ҷанг ба дараҷае озод ҳис карданд. Чун даврони охирҳои асри гузаштаро мардуми азиятгашидаи тоҷик, ки қисми аз онҳо гурезаву дарбадари кашиданд хело сангину даҳшатбор гузарониданд.

Қайд кардан бамаврид аст, ки барои пояндагардонии давлати навини тоҷикон саҳми абармардоне чун қаҳрамонӣ корнамои кардаанд хеле зиёд аст, зеро ҳамаи он мардумон ҳамеша дар фикри он буданд, ки ин миллати куҳанбунёд ва соҳибтамаддун поянда гардаду ному нишонаш ҳеҷ гоҳ гум нашвад. Дар ҳақӣқат бемисолу беамон бар зидди нафарони ҷангҷӯ мубориза бурданд. Ҷони худро, саломатии худро сипар намуданд, аммо миллати тоҷикро аз вартаи ҳалокатбор раҳо сохтанд.

Маҳз дар ҳамин даврони нотинҷию нобасомониҳо миёни мардуми як қавму як миллат, бо мардонагию шуҷоати бемисл Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кившар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъмини осоиштагии марудмони халқашро бод илу бо ҷон бар ӯҳда гирифт. Аз раиси Шурои олии кишвар эълон гардид, мардумро як хабари шодиёна ва равони тоза бахшида буд, зеро миллати тоҷик он вақҳо дар ҳақиқат ниёз ба чунин ҷавонмарди ватандӯсту меҳанпараст ва башарият парвар дошт. Уммед ба ояндаи дурахшони миллат дар дилу дидаҳои мардумон шуъла мезад. Ҳама хурду бузург аз паёмади неку зиндагонии оромона уммед бастанд. Яқин медонистанд, ки давлати тоҷик соҳибони аслии худро ёфтанд ва то абад онро ҳифзу ҳимоя менамоянд.

Ҳамин тариқ бо бастовардани Истиқолияти давлатӣ, Истиқрори сулҳу дӯсти миёни мардум, Ваҳдати миллӣ ва ҳамгироии миллатамон сарбаландии аҳли ҷомеа оғоз гардид. Минбаъд Тоҷикистон таҳти роҳбарии Пешвои миллат танҳо ба сӯи амалигардонии ормонҳои чандинасра гом мезаданд. Тӯли чанд сол сипарӣ гашту Тоҷикистонро тамоми давлатҳои рӯӣ олам, чун кишвари тамаддунофар, сулҳпарвару соҳибистиқлол шинохт ва эътироф намуд, ки сулҳи тоҷичкон бебозгашту бемисол аст, зеро марудмони тоҷик ҳама ватандӯсту худогоҳу хештаншиносанд. Ҳарчанд, ки дар байни мо буданд ҷосусону хоинони дохилӣ, ки аслан сар задани он ҷанги маргбор кори дасти онҳо буд.

Ба ҳамаи ин нигоҳ накарда, аз ҷониби намояндагони миллати мо, хосатан аз ҷониби сарвари бохиради миллатамон дар созмонҳову конфронсҳои байналмиллаӣ ташаббус ва пешниҳодҳои фарогири масъалаҳои мубрами рӯи олам маърӯза мегардид, ки ҳар бор барои оқиливу башардӯстии миллати тоҷик олам  ҳазорҳо аҳсанту офарин мехонаднд.

Албатта ин ҳама саодату садоқату рафоқат миёни мардум аз ваҳдат аст, зеро тамоми мардум ҳис кардаанд, ки ба хотири пойдории сулҳу ваҳдат танҳо мо ташаббус нишон медиҳем, зеро соҳибони воқеии ТОҷикистон мо тоҷикзабонону тоҷикнишонон ҳастем.

 

Қаюмова С. А., устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

                  Дар Паёми Президенти ҷумҳурии Тоҷикистон оварда шудааст:              «Дар самти рушди соҳаҳои мухталифи саноат зарур аст, ки гузариш ба технологияҳои инноватсионӣ, хусусан, таҷҳизоти каммасрафи барқӣ таъмин гардида, дар ин замина истеҳсоли маҳсулоти рақобатнок бо истифода аз «энергияи сабз» васеъ ҷорӣ карда шавад».

          Албата истифодабарии асбобҳои каммасрафи барқӣ яке аз роҳи рушт додани саноат афзун гардонидани маҳсулоти тайёр бо масрафи энергияи кам мусоидат мекунад. Роҳбари мамлакатамон Эмомали Раҳмон ин масъаларо дарк намуда барои пеш бурдани соҳаи саноат ба хукумати мамлакат  супориш доданд, ки ҷиҳати таҳия ва васеъ истифода намудани технологияҳои муосир дар соҳаҳои мухталифи иқтисоди мамлакат Стратегияи миллии «зеҳни сунъӣ»-ро қабул ва татбиқ намояд.

Вобаста ба талаботи соҳаи саноат зарур аст, ки ба масъалаи баланд бардоштани сифати таҳсилот, такмили нақшаҳои таълимӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбии кишвар ва тайёр кардани мутахассисони касбҳои нав эътибори ҷиддӣ дода шавад.

Аз иқтидорҳои фаровони энергетикии мамлакат аз ҷумлаи омилҳои калидии рушди соҳаи саноат ба ҳисоб меравад васеъ истифода бурда шавад. Аз ин лиҳоз бо  дастгирии роҳбари мамлакатамон  барои рушди минбаъдаи соҳа татбиқи 18 лоиҳаи сармоягузории давлатӣ ба маблағи 16,6 миллиард сомонӣ амалӣ гардидан чораҳо андешида шуд истодааст.

Ҳоло дар кишвари мо 98 фоизи нерӯи барқ аз манбаъҳои барқароршавандаи энергия, яъне асосан бо истифода аз нерӯи об истеҳсол гардида истифода булда мешаван., Тоҷикистон аз рӯи фоизи истеҳсоли «энергияи сабз» шашум кишвари пешсафи сайёра мебошад.

Аз ин лиҳоз, истеҳсол ва истифодаи «энергияи сабз» аз ҷумлаи афзалиятҳои рақобатнокии иқтисоди кишвари мо ба ҳисоб меравад.

Дар ин самт, ҳоло дар Тоҷикистон лоиҳаҳои бузурги бунёди нерӯгоҳҳои барқи обӣ амалӣ гардида истодаанд ва дар 7 соли оянда аз ҳисоби бунёди нерӯгоҳи «Роғун» ва таҷдиди нерӯгоҳҳои барқи обии «Норак», «Сарбанд» ва «Қайроққум» иқтидори энергетикии мамлакат иловатан ба 4 ҳазор мегаватт афзоиш дода мешавад.

Бо вуҷуди ин, истифодаи васеи дигар манбаъҳои барқароршавандаи энергия, аз ҷумла нерӯи офтоб ва шамол ба манфиат буда, дар ин самт асосноккунии 3 лоиҳа бо иқтидори умумии 260 мегаватт оғоз гардидааст, ки дар панҷ соли оянда татбиқ карда мешаванд. Ҳис карда тавонистани ин муаммо барои пешбарии соҳаи саноат муҳим ва саривақти мебошад. Самаранок ва сарфанок истифода бурдани манбаъҳои энергетики ва баҳисобгирии  маҷмӯи энергияи сарфшаванда боиси афзунгардии матоҳои истеҳсолӣ ва маҳсулотҳои истеҳсолӣ  мегардад. Вобаста ба ин, Ҳукумати мамлакатро зарур аст, ки ҷиҳати тадриҷан муҳайё сохтани инфрасохтор ва дигар шароити зарурӣ барои истифодаи чунин воситаҳои энергети дар қаламрави кишвар чораҷӯӣ намояд. Ҳукуматҳои маҳалли бояд ба ин тарафи кор аҳамият дода барои баландбардории рушди босуботи саноат чораҳои зарури андешанд.

    Ҳамеша кор бояд аз поён ҷараён гирад. Мо шаҳрвандону истеҳсолкунандагон бояд гуфтаҳои Эмомалӣ Раҳмонро барои амали гардонидан чораҳо андешем.

Кудузова М. А., устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

 

Якдилии мардумонро аз якзабониву якнишонии онҳо беҳтар аст гуфтаанд бузургони илму адаб. Зеро агар ҳам аи мо бо якдиливу ягонагӣ барои ояндаи дурахшони Тоҷикистон меҳнати софдилона кунем. Бо итминони комил метавон гуфт, ки ҳама саодати мардум аз саодати ба даствоардани Истиқлолияти давлат мебоашад. Пас ҳар яки моро зарур аст, ки маҳз дар ҳамин замони печдарпеч гардидани вазъияти сиёсии давлатҳо вазифаи ҷони худ, ҳимояи марзу буми Втанамонро дар ӯҳда дошта онро бо масъулияти баланди ватандӯстӣ иҷро намоем. Зеро дар ҳақиқат мардуми тоҷик то ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ ҳодисаҳои мудҳишу вазнинеро паси сар кард. Хушо, ки миллати  рӯзи пур аз шоду нишотро ҳазорсолаҳо орзу дошт, имрӯз бо шарофати Ваҳдату ягонагӣ дар фазои озод умр ба сар мебарад.   Бояд тазаккур дод, ки бо чунин ормонҳо гузаштагонамон аз мо рафтанд. Аммо барои мо чунин зиндагонии шоистаро муҳайё сохтаанд то авлодонашон хорию зориро набинанд, ҳамеша озоду обод бошанд.

Ватани тозаистиқлоли моро 30 – сол аст, ки фазои осудаҳоли фарогир гаштаву  мардумонаш озодона зиндагонии хуррам доранд. Акунун навбат ба имрӯзиёну фардоиён аст, ки ба хотири ободии диёрамон саҳмгузор бошанд. Агар хар як шахрванди баору номуси миллат барои устувор гардонидани пояхои Истиклолияту сулху вахдат дар кишвар талош варзад, албатта мо дар роҳи поянда нигоҳ доштани арзишҳои ахлоқию маънавии халқи азизамон муваффақ хоҳем гашт.  Мебоист, ки ҳар як фарди худогоху масъулиятшинос  барои эхёи анъанахои милли ниёгонамон ташаббусҳои созанда нишон диҳад ва арзишхои мукаддаси кишварамонро химоя ва гироми дорад. Зеро сарбаландии миллати тоҷик маҳз ҳамин рафтору кирдорҳои сулҳхоҳонааш мебошад, ки то кунун ин оин барои мо мерос мондааст.

Аминам, ки ҳар яки мо ба қадри Тоҷикистони соҳибистиқлол расида, манфиатҳои онро аз манфиатҳои шахсии худ боло донем ва худро чун шаҳрванди асил нишон дода, хизматҳои шоён намоем, дигар асосе боки нахохад монд, ки хоинону чохилон нияти нопоки худро дар кишвари мо амали кардани шаванд, зеро гурури миллии мардуми точикро барои шикастан чуръат пайдо намекунанд.

Мо соҳибони аслии ин сарзаминем ва намегузорем, ки фазои онро хоинон чун холигоҳ дида, акидаҳои ғаразнокашонро ҷори намоянд. Фарзанди асили миллат ҳеҷ гоҳ ба ин рафтори ношоями нохалафон дар Ватани худ иҷзат намедиҳад.

Қаюмова С.А., устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

Тоҷикистон тўли карнҳои бешумор аст, ки арзи ҳастӣ дорад. Тоҷикистон сарзамин камзамин кишвари зебою биҳиштосо ва ватани сулҳу осоиштаву дустии халқҳост. Тоҷикистон мардумони тоҷдореро дар иҳотаи худ гирифтааст, ки ҳамеша сарсупурдагони миллатанд. Аз онҳое, ки роҳи хиёнат ба ватану ватандор ва бевафоӣ нисбат ба арзишҳои олии зиндагӣ  пеш гирифтаанд,  ҳамеша дури ҷуста эшонро низ барои баланд бардоштани ҳисси ватандўстиашон тарғиб менамоянд. Зеро намехоҳанд, ки ҳаёти душманони миллӣ ҳам бошанд барбод раванд, чунин эҳсоси башардустӣ нишони тоҷики тоҷдори ҳар кадоми мост. Бале, ҳар як шаҳрванди боору номуси миллатро зарур аст, ки барои аз ватан ҳалокат бор баровардани бархе ҷавонони гумрохшуда чораву тадбирҳои ҳалталаб андешанд, зеро дарди як нафар дарди ҷомеъаи муттамардини миллати тоҷик ҳисиёти баланди башардустии моро бедор намуда, моро низ дардфаромегирад. Ба он хотире, ки диди мо дарди фарзанд дарди модар аст ва ҳамаи мо фарзандони як модарем ва Ватанамон низ яктост, Тоҷикистон бошад дар зебогиву озодӣ яктову беҳамтост.

Ба ҳаммаи шаҳрвандони давру шуҷоъи кишварамон такид менамоем, ки мо модарону хоҳарон ва мазрааи мукаддасамон Тоҷикистонро аз ҳама амалҳои тафридгарои  наҷот диҳанд, ҳифзу ҳимоя намоянд.

Имрузҳо ба мушоҳида мерасад, ки давлати ҳамсоя кишвар мардуми халқии Қирғизистон низ ба соҳибистиқлоли бахтёрии миллати мо чашмао намуда, ҳар лаҳзае мехоҳад сулҳу суботро миёни кишварҳо барҳам диҳад. Аммо, онҳо боре намеандешанд, ки агар оромии мардуми мо халалдор шавад, мардумони дар сарҳади қоматдошта низ сарсону парешон мешаванд. Аз ноором кардани мардуми осоишта, чи суде мегиранд, вале ин ҳама дасисабозиву шуришандози миёни хақҳои ҳамсоя кори дастони хешону бадхоҳоне мебошад, ки дар олам ҳамеша ҷонибдори ҷангу ҷидол ҳастанд.

Миллати тоҷик ва мардумони ваҳдатии оромро бо тамоми мардумони руи олам ҳамчун халқи сулҳпарваршинохта эътироф кардаанд. Замоне, ки миллати азияткашидаи тоҷик аз ҷангибародаркуши наҷот ёфт, сулҳу осоиштаро авлотар донист, мардумони дигар давлатҳо ҳазорҳо офарину аҳсанҳо хонданд, ки иродаи қавии мо боиси ибрати онҳо гардида буд.

Ҳимоятгарон, ҷавонони азиз! Биёед, бо номи неки тоҷдори худ содиқ бошем. Марзи кишварамонро аз дасти хоинону ҷоҳилон наҷот диҳем, нагузорем, ки онҳо барои миллати мо хатар ворид кунанд.

Мансурова Мафтунахон, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

Тавре, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз баромади худ қайд карда буданд: «Ба ҳар як фарди бонангу номус, аҳли ҷомеа, аз ҷумла ҳизбҳои сиёсӣ ва иттиҳоддияҳои ҷамъиятӣ зарур аст, ки манфиатҳои миллат ва давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистонро аз манфиатҳои ҳизбиву гурӯҳи ва диниву мазҳаби болотар гузошта, аҳамияти ҳаётӣ ва зарурати таърихии ваҳдати миллиро барои рушди давлату давлатдорӣ, рӯзгори осоиштаи халқ ва ободии Ватани азизамон амиқан дарк намоянд». Моро мебояд, ки арзиши давлатро ба мисоли дилу дидаҳоямон ҳифз намоем.

Оре, ваҳдати миллати мо Истиқлоияти давлатии мо хело душвор ба даст омад. Агар бархе давлатҳои тараққикардаи ҷаҳон Истиқлолитяту озодии худро ҳамчун ивазкунии системаи давлатдорӣ қабул карда бошанд, ҳам ин неъмат ба осонӣ ба даст наомад барои миллати тоҷик. Дар ҳамон лаҳзаҳое, ки ҷасоратмандону ҷавонмардони ҳақиқӣ барои ҳифзу ҳимояи манфиатҳои миллӣ ба майдон озодҳоҳона баромада мардумро ба сулҳу субот таъкид карда бошанд ҳам, аз ҷониби баъзе кўрдилон натиҷаи ин ҳама заҳматҳо барбод дода шуд.

Шояд то ҳол он нохалафҳо аз кирдорҳои нангину ватанфурўшонаи худ ҳаловат мебурданд ва имрўз низ чунин эҳсос дошта бошанд ҳам, бояд онҳо бидонанд, ки ин нақшаву амали онҳо пеш аз ҳама ба наздикони онҳо ба модари зорашон таъсир расонидааст. Аммо то кунун инро худи онҳо намедонанд, ки чи кореро ба офарандаи худ раво дидаанд. Ба модари худ, ба падару авлоди худ хиёнат карда, ватанфурўшӣ кардаанд.

Албатта бояд як нуктаро мавриди зикр намоям, ки аслан хиёнаткорро авф нашояд ва ўро ҷазои сахт мебояд. Маълум аст, ки имрўз он хиёнаткорон дур аз Ватани худ чӣ қадар ҷазои сахти равониро паси сар мекунанд. Аммо ҳаволаи чунин бадкирдорон, ки хостанд Ватани моро, Ваҳдати моро, Истиқолияту озодиамонро барбод додани буданд, бар Худо, ки худаш имрўз нишон дода истодааст.

Ҳар шаҳрванди кишвар ҳояд ҳамеша кӯшиш намояд, ки барои худшиносӣ, худогоҳӣ, ватанпарастӣ, раъиятпарастӣ, пойдории миллату фарҳанг, эҳтироми муқадассоти миллӣ ва тозагиву шевогии забони милли худ сазовор бошад, эҳтиром кунад ва дӯст дорад.

         Тоҷикистон ҳамон вақт уствору пойдор  мемонад, ки агар тамоми халқ пиру барно барои ояндаи дурахшони он амалҳои созанда ва бунёдкоронаро ба анҷом расонида, хизмати мардонаворашонро ба ҷо меоваранд.

Агар дар миллати мо озодию демократия ҳукмфармо гардад, донед, ки маҳз ана ҳамон вақт зиндагонии хубу хуррам ва сарбаландона насиби мо хоҳад буд. Пас барои ободии диёр, фардои миллатамон меҳнатҳоямонро дареғ надорем.

Мунзифа Раҳимова, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд 

Аксарияти аҳолии Тоҷикистонро ҷавонон ташкил медиҳанд, ки онҳо давомдиҳандаи кору фаъолияти насли калонсол, нерўи созанда ва иқтидори воқеии пешрафти ҷомеа, ояндаи миллат ва давлат мебошанд. Тадбиқи босамари сиёсати давлатии ҷавонон аз рўзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ дар меҳвари фаъолияти Ҳукумати Тоҷикистон қарор дорад. Ҷавонон бояд аз ҳама қишрҳои ҷомеа фаъол бошанд, рамзҳои давлатӣ, муқаддасоти миллӣ, дастовардҳои Истиқлолиятро ҳифз кунанд, амнияти давлат, шарафу номуси ватандориро ҳимоя карда худро аз ҳама хафу хатарҳои номатлуби ҷаҳони муосир эмин нигоҳ доранд.

Имрўз терроризм ва экстремизм ҳамчун вабои аср ва амнияти ҷаҳон ба ҳар як сокини сайёра таҳдид карда, барои башарият хатари на камтар аз силоҳи ядроиро ба миён овардааст. Терроризм ва ифротгароӣ ин барангезандаи низои миллӣ, иҷтимоӣ ва динӣ мебошад, ки қурбони он дар ин ё он минтақа асосан ҷавонон мегарданд. Бинобар ҷавонон дар ҳар ҷое, ки бошанд, бояд ҳисси баланди миллӣ ба Ватан, миллат, давлати соҳибистиқлоли худ ва забону фарҳанги миллии хеш ифтихор намоянд ва барои ҳимояи онҳо ҳамеша омода ва ҳушёру зирак бошанд.

       Тарбияи шахсиятҳои донишвару ватандўст, соҳибкасбу ҳунарманд ин вазифаи аввалиндараҷаи мактабу маориф мебошад. Ба насли ояндасози миллат пеш аз ҳама дарк кунондан лозим аст, ки терроризм ва террористиро ба худӣ ва бегона, ашшадӣ ва ислоҳгаро, хубу бад ҷудо кардан мумкин нест. Террорист Ватан, дин, мазҳаб ва миллат надорад. Аммо расидан ба ояндаи нек танҳо бо суханони шифоҳӣ, ифтихори забонӣ муяссар намешавад. Дар ин роҳ самимият, масъулиятшиносии бузург, нерўи эҷодиву хиради инсониро дареѓ надоштан нисбат ба фаъолияти ҳамдигар бетараф набудан лозим аст. Бояд дар ҷавонон ва насли ояндасози миллат, завқи забономўзӣ, хондани адабиётҳои бадеӣ, шунидани васоити ахбори омма, интихоби дурусти касб барои ояндаи дурахшонро бедор намуд.

Барои бедор кардани завқи забономўзии ҷавонон бояд фазои маърифатомўзии муҳассилин ѓанӣ гардонида шавад. Ҳар як омўзгор дар соатҳои тарбиявӣ, дар суҳбатҳои инфиродӣ ба донишҷўён, бо истифода аз ҳар роҳу восита (намоиши филмҳои тарбиявӣ, хондани китобҳои бадеӣ, иштирок дар чорабиниҳои беруназсинфӣ, маҳфилҳои фаннӣ ва варзишӣ, ташкили саёҳат ба хона – музейҳои таърихи кишваршиносӣ) дар дили насли наврас нисбати маҳалгароӣ, ифротгароӣ нафрат пайдо намуда, оқибати бади ин амалҳоро фаҳмонад. Ҷавонон бояд дар ҳар давру замон, дар ҳолатҳои гуногун зиракии сиёсиро аз даст надиҳанд, ба суханони душманони дохилию хориҷӣ фирефта нашаванд.

       Ба насли наврас моҳияти рафтори некро фаҳмондан лозим. Онҳо бояд донанд, ки маънои «Кори савоб» ин ниҳоли сабзонидан, шогирде тарбия кардан, иморате сохтан, маконеро обод кардан аст. Роҳи дигар ин ҳамкорӣ бо волидайн аст. Мактабу оила бояд ҳамкории зич дошта бошанд. Ҳам волидайн ва ҳам омўзгор бояд аз ҳар қадами ҷавонон бохабар бошанд. Волидайн имрўз дар баробари мактаб вазифадоранд, ки дар тарбияи фарзанд масъулиятшинос бошанд, зеро тарбия аз оила сар шуда, дар муассиса сайқал меёбад.

Аз таҷрибаи зиндагӣ ва фаъолияти корӣ ба хулосае омадем, ки аз оилаи солим, фарзандони солим ба камол мерасонад. Аксарияти он ҷиноятҳое, ки аз тарафи ҷавонон содир мешаванд, аз оилаҳои носолим буда, падару модари онҳо маърифати паст дошта, нисбати тақдири кўдаки худ бетарафанд. Вақте фарзанд дар оила танқисӣ мекашад, меҳру муҳаббатро ҳис намекунад, албатта ба корҳои ношоям даст мезанад.

Имрӯз халқи шарифи Тоҷикистон дарк кардааст, ки дар паси ҳар матлаби ғаразноки расонаҳои хориҷӣ гурӯҳҳо ва ё қувваҳои алоҳида меистанд, ки барои онҳо ба хотири манфиатҳои сиёсиашон қурбон намудани ҷони инсонҳо кори саҳл мебошад. Чунин гурӯҳҳо дар самти ҷалби ҷавонон аз усулҳои таъсиррасони мафкуравӣ истифода намуда, дар асоси ғояҳои динӣ - мазҳабӣ онҳоро ба майдони қатлу куштор мекашанд. Ин фитнаест, ки аз ҷониби душманони қавми мусалмон андохта шуда, мақсадаш нобуд сохтани мусалмонон бо дасти худи онҳо мебошад.

Мутаассифона, баъзе ҷавонони мо ҳатто дорои саводи ибтидоии динӣ нестанд. Бо вуҷуди ба дин таваҷҷуҳ доштан, шинохти дурусти динӣ надоранд. Бинобар ин, онҳоро аз номи дин бо осонӣ барои шомил шудан ба ҳаракату гурӯҳҳои ифротӣ даъват мекунанд. Ҷавоне, ки ҷаҳонбинии хуби сиёсӣ надорад, моҳияти равандҳои сиёсии ҷомеа, минтақа ва ҷаҳонро дарк намекунад, зуд ба доми фиреби гурӯҳҳои ифротӣ меафтад. Бехабар аз он, ки на дар хизмати ислом, балки дар хизмати кадом як хоҷае қарор гирифтааст.

Барои пешгирии ин бояд маърифати динӣ ва сиёсии мардум, хоса ҷавононро баланд бардошт. Умуман, вазъияти баамаломада талаб мекунад, ки зиракии сиёсиро аз даст надода, дар ҳамкорӣ баҳри пешгирӣ намудани шомилшавии шаҳрвандон ба иттиҳодияҳои ифротгаро, иштироки онҳо дар задухӯрдҳои мусаллаҳонаи дигар давлатҳо фаъолиятро боз ҳам ҷоннок намуда, баҳри таъмини сулҳу субот ва истиқлолияти Ватани азизамон, оромиву ободии кишвар ва рӯзгори босаодати шаҳрвандон тамоми имкониятҳоро ба харҷ диҳем.

       Исмоилов Исмоил, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 Имрӯз давлату Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо умеди ояндаи дурахшони миллатамон дар такя ба нерӯи созандаи ҷавонон ҳадафу стратегиҳои махсусеро барои пешрафти кишварвамон роҳандози менамояд. Дар ҳақиқат роҳу равишеро, ки барои тақвият бахшидани сулҳу ваҳдат ва ягонагӣ миёни имарудми тоҷик давлату Ҳукумат пеша намудааст, барои ба мақсад ноил шудан аз манфиат холӣ нест. Зеро Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тамоми талошу заҳматҳои худро ба хотири суботи ҷомеаи мутамаддини тоҷик равона карда, кӯшиш карда истодаанд, ки некӯаҳолии мардумро таъмин намоянд.

Мо ҳама хуб медонем ва дар хотир дорем, ки ҳар лаҳза дар кишвар аз дасти хоинону ҷоҳилони миллатамон ҳодисаҳову амалҳои ғайриинсофона ва ғайриинсонӣ сар мезанад. Аммо вазифаи ҳар як шахси ватандӯсту ватанпарвар дар ин самт аз он иборат аст, ки пеши роҳи чунин ифтрогарон гирифта шавад ва барои ояндаи дурахшони миллатамон бояд ҷавонон қадамҳои устувор гузошта бошанд.

 Ҷавонони  мо нерӯи  пешвар ва  созандаанд, ки насли ҷавони  мамлакат  дар кори  хифзи  дастовардҳои  истиқлолият  ва сулҳу  осоиши мамлакат  таъкид  доштааст,  ки  каҳрамониҳои  абармандон  ҳамеша   мавриди  ифтихори  халқ буда,  мактаби  намунавӣ  барои  хизматчиёни  ҳарбии кишвар аст. Он  корнамоиҳо ва ҷонбозиҳое, ки шаҳрвандони  фахрии  кишвар зидди хоинони  Ватан кардаанд, худ  намунаи ибрат  мебошанд.  Мо дар руҳияи  ватандустӣ  тарбия ёфта  вазифадор  ҳастем,  ки дар  атрофи  Президенти мамлакат - ин  марди  ватандӯсту  ватанпарасти хақиқӣ  ғамхори халқу  миллат  муттаҳид  шуда,  як пораи Тоҷикистони  азизро  чун  гавҳараки  чашм ҳифз намоем. Зеро ин аст нангу номус,  шарафи бузурги  ватандорӣ.    

             Бояд зикр кард ки  дар партави нишондодхои ҳукумати  ҷумхурӣ ҳамкориҳои  ҳарбию  техникии Точикистон  бо як қатор  мамлакатҳо  густариш ёфта,  сол ба сол  дар ҳоли   тавсия карор доранд  ва ҳамкориҳои  мутақобилаи судманд бо мамлакатҳои   дигар  сатҳи нав  касб кардааст.

         Ҳамаи халқи равшанфикри дунё ба мардуми ваҳдатшиору ваҳдатофари миллати тоҷик ҳазорҳо аҳсан хонда, давлатдории сарвари оқилу донои моро дар тамоми олам васфу ситоиш мекунанд. Ҷавонони худогоҳу масъулиятшинос ва фазилатпеша бояд ҳамаи дастуру супоришҳои давлату Ҳукумати кишварамонро сармашқи кори хеш ва меҳвари асосии фаъолияти худ дониста, дар пайравии ташаббусҳои созандаи Пешвои миллат барои ободии диёрамон камари ҳиммат бубанданд.

Мо мардуми шарафманди Тоҷикистон танҳо ҳамон вақт барои худ ва ояндагонамон фардои дурахшонро эҳдо намуда метавонем, ки пеш аз ҳама ба қадру қиммати Ватан ва ҳастии худ расида, онро аз дасти хоинону бадхоҳон наҷот дода тавонем. Ҳифзу ҳимояи Ватан қарзи фарзандии ман аст. Ва албатта водор ба  ту ва ҳар як нафаре, ки нону намаки онро мехӯрад.

         Ободии диёр, устувории Истиқлолу озодии мардумон ояндаи дурахшони Тоҷикистон минбаъд дар дасти ҷавонон аст. Мо зиёиёни миллат мекӯшем, ки ҷавононро дар рӯҳияи худогоҳии милли ва зиракии сиёсӣ тарбия намуда, барои бедор намудани шавқу рағбати беандоза ва меҳру муҳаббат нисбат ба Ватан дар дилу дидаҳои онҳо саҳмгузор бошем.

 

Мунзифа Раҳимова, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

Аз расонаҳои хабарӣ огоҳ хастем, ки имрӯзҳо созмони ба ном «Давлати исломӣ» (аз соли 2013- Давлати исломии Ироқу Лубнон)ба яке аз бузургтарин гурӯҳҳои террористии ҷаҳон, хосатан олами ислом табдил ёфтааст. Чи тавре, ки маълум, аст «Давлати исломӣ» дар Ироқу Сурия ва дигар давлатхои араб  зӯроварӣ, қатлу ғорат, кушторҳои бераҳмонаро ба роҳ мондаанд.  Роҳбарон ва пешвоёни ғоявии  «Давлати исломӣ»   ин ташкилотро ба сифати бузургтарин созмонии исломӣ муаррифӣ мекунанд. Аммо аз рӯи амалаш ин ташкилот имрӯз ба созмони ҷиноятпешаи ҷаҳонӣ табдил ёфтааст.

Созмони мазкур дар давраи аввал бо номи «Ҷамоат ал-Таухид вал - Ҷиҳод» маълум гашт, сониян як чанд бор номи худро иваз намуда аз январи соли 2006 дар натиҷаи муттаҳидшавии гуруҳҳои террористи ба як ташкилоти воҳид бо номи «Ал – Қоидаи Ироқ» машҳур гашт. Сониян бо номи «Шӯрои муҷоҳид» ном гирифтааст. Аз октябри соли 2006 бо номи «Давлати исломии Ироқ»  Ба ҳайати ибтидоии  он шохаи Байнаннаҳрайнии «Ал- қоида» таҳти роҳбарии Абу Мусаб –ал Зарқавӣ,  муҷоҳидони Шӯрои (палатаи болоии Миср) ва аъзоёни гурӯхии ҳарбии ироқи чанубии Ҷунд ас- Самоӣ, ки дар расонаҳои хабарии Ғарб бо номи  «Аскарони осмонӣ» маълум буд, шомил гашта буданд. 

Баъди кушта шудани  Зарқавӣ ҷойи ӯро   Абу Абдуллоҳ ал-Рашид ал-Бағдодӣ (ё ки Абу Умар ал-Бағдодӣ) соҳиб шуд ва то соли 2010 «ДИИ»-ро  сарварӣ намуд. Маҳз Абу Умар ал-Бағдодӣ ҳуҷуми ДИИ –ро ба Сурия оғоз намуд.  Аз соли 210 инҷониб «Давлати исломи»-роИброҳим Аввад ал-Бадри ас-Самарроӣ (ё ки Абубакр Бағдодӣ) роҳбарӣ менамояд.

Мутаасифона, вақтҳои охир гурӯҳи ифротгарои исломӣ дар Сурияву Ироқ дини мубини исломро, ки  аслан ва моҳиятан дини сулҳпарвар аст, ба воситаи тарсу ваҳм, таҳдиду зӯроварӣ табдил додаанд. Мубаллиғони давлати исломии Ироқу Шом (ДИИШ) ҷавононро аз кишварҳои мухталифи олам тавассути расонаҳои хабарӣ, ба хусус шабакаи Интернет гумроҳ намуда, ба ин гурӯҳи ифротгаро пайваст менамоянд.  Ислом ҳамчун яке аз динҳои бузурги ҷаҳонӣ ба ягон ҳизбу қонун, низомномаю ойиннома ва фатвоҳои беасоси шахсони алоҳида ниёз надорад. Ин ҳақиқатро мубаллиғони гурӯҳҳои ифротгаро ва ҷавонони гумроҳшуда дарк намекунанд, кӯшиш доранд, ки исломро баҳри ҳама гуна нифоқу хусумат, куштору ваҳшоният ва ҷабру зулми инсонӣ  истифода баранд.

Афроде, ки давлати исломии ДИИШ-ро ҷонибдоранд исломро ҳамчун парчам ё пардаи фиреби назар истифода бурда, манфиатҳои ғаразноки хешро пеш мебаранд. Фаъолияту ақидаи онҳо, кирдору рафторашон ба таълимоти дини мубини ислом ҳеҷ робитае надорад. Таърих гувоҳ аст, ки сохти давлатдории ба зӯриву таассуб асосёфта бақо надорад, шахсоне ки ба дину диёнати хеш хиёнат мекунанд, шармандаи ин дунёву он дунё мегарданд. Таассуби динӣ, ифротгароӣ дар назди Худованд ва бандагонаш  ба қатори бадтарин аъмол дохил мешавад ва сад афсӯс, ки ҷавонони гумроҳгардида ва пайравони ДИИШ инро боре дарк намесозанд.

Тоҷикистони соҳибистиқлоли  мо имрӯз ҳамчун давлати дунявӣ ва демократӣ эътироф гаштааст ва дар ин давлат ҳамзистии осоиштаи дину мазҳабҳо ва дар маҷмӯъ риояи меъёрҳои озодии виҷдон ҳамаҷониба таъмин гаштааст. Дар ҷумҳуриамон таҳти сарварии Президентамон Эмомалӣ Раҳмон ба таври дастаҷамъӣ ба масъалаи баланд бардоштани сатҳи маърифати динӣ, дарку омӯзиши арзишҳои муқаддаси дини мубини ислом, бахусус мазҳаби ҳанафӣ, парвариши эҳсоси худшиносии милливу ифтихори ватандорӣ ва таҳаммулгароиву инсондӯстии онҳо эътибори ҷиддӣ дода мешавад. Мисоли боризӣ он дар сатҳи байналхалқӣ доир гаштани чорабиниҳои фарҳангиву динӣ бахшида ба бузургдошти Имоми Аъзам – Абӯҳанифа Нӯъмон ибни Собит, нашри Қуръон ва дигар китобҳои динӣ (тафсир, ҳадисҳо ва ғ.) ба забони тоҷикӣ, дар қаламрави ҷумҳурӣ амал намудани зиёда аз 5 ҳазор масоҷид, ҳамасола аркони ҳаҷро адо намудани наздик 6 ҳазор нафар шаҳрвандони Тоҷикистон ва ғайра маҳсуб меёбад.

Мутаасифона имрӯзҳо дар ҷомеаи навини Тоҷикистон ҳар гуна гурӯҳҳои иртиҷопараст пайдо шудаанд,  онҳо дар байни қишрҳои мухталифи ҷомеа  низоъ меандозанд, бо фундаментализми исломиву ифротгароӣ, экстремизм таҳдид мекунанд, кӯшиш мекунанд, ки боварии мардум ба давлати дунявӣ коста гардад, ба ваҳдату ягонагии мардум рахна ворид кунанд, низои байни миллату халқиятҳоро барангезанд. Зери ниқоби ислом амал намуда бо ёрии гурӯҳу шахсиятҳои ғаразнок дар байни мардум ақидаҳо ва адабиётҳои хусусияти ифротгароӣ доштаро паҳн мекунанд.

Имрӯзҳо ҷомеаи навини Тоҷикистонро воқеаҳои дар Сирияву Ироқ рухдиҳанда хеле ба ташвиш андохтааст. Зеро қувваҳои  сиёсию низомӣ ва маънавӣ, ки ҷонибдори гурӯҳҳои ифротгарои исломӣ ҳастанд, дар он ҷо ҷамъ омада, мехоҳанд тартибу низоми асримиёнагиро ҷорӣ намоянд. Пайравонӣ ДИИШ тавассути шабакаҳои иҷтимоии интернетӣ ва васоити ахбори омма ҷавононро гумроҳ намуда, ба сафи хеш ҷалб менамоянд. Мутаасифона, бархе аз ҷавонони Тоҷикистон низ дини мубини исломро аз ҳамаи зуҳуроти ифротгароӣ фарқ карда натавониста ба ин гӯруҳҳои ифротгаро шомил мегарданд.  Онҳо ба кадри осоиштагӣ, амну субот ва бунёдкорию созандагии Ватани хеш намерасанд.

Дар таълимоти дини мубини ислом барангехтани кинаву адовати динӣ ва ё мазҳабӣ амри номашруъ аст. Аммо имрӯз гурӯҳҳои ифротии Сурия  ба маркази барангехтани кинаву адовати динӣ ва мазҳабӣ дар миёни мусулмонони олам гардидааст. Нақл мекунанд, ки ба назди Абуҳанифа ду касро оварданд, яке аз махлуқ будани Қуръон қоил аст ва дигаре аз азалӣ будани он. Абуҳанифа гуфт: «Аз паси ҳар дуи онҳо намоз нагузоред. Зеро онҳо дар дин низоъ ба вуҷуд оварданд ва низоъ дар дин бидъат аст». Ин ҳукми Абуҳанифа аз Қуръон сарчашма мегирад, ки ҳадафи он ваҳдат ва амну суботи мусулмонон ва ҷомеаи башарӣ мебошад. 

Дар ҷомеаи навини Тоҷикистон байни ҷавонон  бояд ақидаи солими диниро тарғиб кард, маърифати динии онҳоро боло бардошт, то ки таблиғоти ифротгароёнро бидуни таҳқиқ қабул накунанд, онҳо тавонанд   ҳамсолони «гумроҳ»-и хешро аз роҳи пайвастшавӣ ба гурӯҳҳои ифротӣ ва ҷаҳолати динӣ боз доранд. 

 Аз тарафи дигар, ҷомеаро зарур аст, ки ноогоҳии сиёсӣ ва дараҷаи пасти ҷаҳонбинии ҷавононро бартараф созад. Пайваста корҳои фаҳмонидадиҳӣ  дар бораи сабабҳои зуҳури фундаментализм ва экстремизми динӣ, мақсадҳо ва ҳадафҳои гурӯҳҳои ифротгаро, дарки моҳияти таҳдидҳои мафкуравии замони муосир, таҳдидҳо ба амнияти миллат ва давлат ба роҳ монда шавад. Дар ниҳоди ҷавонон масъалаҳои  бақадри сулҳу субот, осудагиву ваҳдат ва истиқлолияти давлатӣ расидан тарбия карда шавад.

Исмоилов Исмоил, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

 

“Гӯётарин узви инсон даст мебошад, ки тавассути он ақл, идрок, андеша, ҷаҳонбинӣ ва тасаввурот ба воситаи ҳунар рӯи кор меоянд”, — қайд кардааст бузурге. Дурустӣ ва воқеияти ин нуктаро намунаҳои маҳсули дастони муъҷизаофари ҳунармандон тасдиқ мекунад.

Ҳанӯз ду-се даҳсоли гузашта ҳунарҳои миллии тоҷикӣ, ки имрӯз шуҳрати ҷаҳониро касб намудаву миллати тоҷикро дар арсаи ҷаҳон муаррифӣ мекунанд, дар гӯшаи фаромӯшӣ буданд. Ин аст, ки муаррихон эҳё ва шуҳрати кунунии ҳунарҳои мардумии тоҷикро дастоварди замони истиқлол унвон мекунанд.

Ин ки имрӯз намунаҳои ҳунарҳои миллии тоҷикӣ подиумҳои ҷаҳониро оро медиҳанду дар фестивалу чорабиниҳои сатҳи байналмилал ба намоиш гузошта мешаванд, чанд сол муқаддам афсонаро мемонд. Ҳамакнун ҳунармандони тоҷик либоси миллии тоҷиконаро бо навгониҳои муосир аз нав эҳё мекунанду арзишҳои миллиро муаррифӣ.

Ба рӯйхати мероси фарҳангии ғайримоддии башарият шомил шудани чакан – навъе аз либосии милли тоҷикона, шуҳрати ҷаҳонии ҳунарҳои миллии тоҷиконаро бозгӯ мекунад.

Дар урфият мегӯянд, ки ҳунарманд ҳар куҷо бувад сарфароз. Ҳикмати амалии ин нуктаро дар зиндагӣ борҳо шоҳид мешавем. Зиндагӣ собит намуд, ки ҳунар инсонро аз мӯҳтоҷ будан нигоҳ медорад, ҳунарманд ҳеҷ гоҳ дастнигар намемонад. Ҳунар аст, ки инсонро соҳиби обрӯву нуфуз ва эҳтиром мегардонад.

Вақте маҳсули дастони инсон ба нафаре шодӣ мебахшад, маъракаеро обод мекунад ва маҳфилеро оро медиҳад, барои ҳунарманд аз ин дида сарфарозии баландтар мавҷуд буда наметавонад. Ҳунарманд дар ҳар гӯшаи дунё метавонад бо меҳнати худ ва муъҷизаи дастонаш қути лоямут ёбад ва зиндагиашро пеш барад. Ҳамин аст, ки ҳунар инсонро сарфароз месозад.

Ҳунар сармояест, ки онро бо ягон дороӣ, сарват, симу зар иваз кардан номумкин аст. Ҳунар инсонро бузургию шаҳомат бахшида, болидарӯҳ мегардонад. Аз қадим тоҷикон бо ҳунарҳои миллӣ ва ҳунармандон шуҳрат доштанд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо назардошти аҳамият ва нақши эҳёи ҳунарҳои мардумӣ солҳои 2019-2021-ро “Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” эълон намуданд.

Ин иқдом замина гузошт, ки дар тамоми манотиқи мамлакат таваҷҷуҳ ба ҳунарҳои мардумӣ зиёд шуда, нуфузи ҳунармандон боз ҳам боло равад. Пеш аз ҳама, эълон шудани сесолаи рушди ҳунарҳои мардумӣ ин нишон аз таваҷҷуҳ ба намояндагони соҳаи ҳунар аст. Аслан ҳама гуна таваҷҷуҳ ба инсон фараҳ мебахшад. Ва агар таваҷҷуҳ боз дар пай имтиёзу имконоти бештар дунбол орад, шоистаи таҳсинҳост. Эълон шудани соли 2019 – 2021  солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ низ барои ҳунармандон як қатор имтиёз овард. Аз андоз озод шудани ҳунармандон дар ҳама гуна ҳунарҳои миллӣ ташаббуси арзандаи Пешвои муаззами миллат буд, ки  дари имкониятҳои зиёдеро барои онҳо боз намуд.

Маврид ба зикр аст, ки муаррихон наздик 50 навъи ҳунарҳои миллиии тоҷикиро номбар мекунанд. Чакан як навъ гулдӯзии миллӣ дар матоъҳои пахтагӣ ва абрешимӣ аст. Маъмулан ҳунармандон болои шоҳии сафед, сурх, зард, сабз, сатини сурх ва сафед бо риштаҳои рангин гулдӯзӣ мекарданд. Махсусияти чакан дар он аст, ки нақшу нигори ин гулдӯзӣ таърихи ҳазорсолаи мардуми тоҷикро таҷассум мекунад. Ҳар як нақшу нигори болои чакан ба худ маъние дорад ва анъанаҳои неки ниёконро мунъакис месозад.

Воқеан маълум аст, ки тобиш додан ба рангҳо ва ба ҷилва овардани онҳо кори нозукест, ки на ба ҳар ҳунарманд даст медиҳад. Маълум аст, ки олами мӯд пешгӯинашаванда аст ва раванди ҷаҳонишавӣ ба он бетаъсир намемонад.

Бо назардошти он ки либоси миллии чакан либоси рӯзмарра ва корӣ нест, дар либосҳои аврупоӣ низ, ки бонувони мо ба он таваҷҷуҳи бештар доранд, аз гулдӯзиҳои чакан истифода менамоянд. Имрӯз дар мақомотҳои давлатӣ, ташкилотҳои иҷтимоӣ ва сохторҳои гуногун бонувони тоҷик либоси расмӣ — коргузориро бо ороиши намунаҳои чакан ба бар доранд ва барои рушди кишвар фаъолият мебаранд.

Ҳунармандон дар давоми қарн­ҳои зиёд матоъ, зарф, асбоби мусиқӣ, қолин, чакан, маснуоти заргарӣ ва дигар намуд маҳсулоти ҳунармандиро тайёр мекарданд. Ҳунарҳои қадимаи ниёгон, хушбахтона, тавассути сулолаҳои ҳунармандон аз насл ба насл гузашта, то замони мо расидааст.

Тоҷиконе, ки дар шаҳрҳо сукунат доштанд, ҳунармандиро касби асосӣ қарор дода, дар ташаккули шаҳрҳо нақши муҳим бозиданд. Тибқи маълумоти шарқшиноси маъруфи рус  А. А. Семёнов, дар охири асри XIX барои мақоми шаҳрро гирифтани маҳалли аҳолинишин мавҷудияти зиёда аз 32 намуди ҳунарҳои мухталиф зарур буд. Дар гузашта намояндагони ҳар як намуди ҳунар одатан дар маҳаллаҳои алоҳида сукунат доштанд.

Дар байни тоҷикон маъмултарин ҳунарҳои бадеӣ бофандагӣ, коркарди фулузот (оҳангарӣ), кулолгарӣ, кандакорӣ, заргарӣ  маҳсуб меёфт. Ин ҳунарҳо хусусияти меросӣ — оилавӣ доштанд. Сирру асрор ва нозукиҳои ҳунар аз устод ба шогирд, аксар маврид ба писари калонии ҳунарманд омӯзонида мешуданд.

Дар Тоҷикистони соҳибис­тиқлол ба рушди ҳунарҳои бадеӣ дар сатҳи давлатӣ таваҷҷуҳ хос буда, мавриди амал қарор гирифтани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳунарҳои бадеии халқӣ» (аз 1 августи соли 2003, №43), қабул гаштани Барномаи рушди ҳунарҳои бадеии халқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009-2015 (аз 31 октябри соли 2008, № 513), эълон гардидани сесолаи рушди ҳунарҳои мардумӣ дар ин самт такони ҷиддӣ гардид.

Ҳунарҳои мардумӣ шомили фаъолияти ҳамаи қишрҳои ҷомеа буда, як рукни фарҳанги миллӣ мебошанд. Бинобар ин мебояд нисбати ин пеша таваҷҷуҳи ҳамешагӣ зоҳир кард. Бояд қайд намуд, ки ҳунарҳои мардумии тоҷикон бешумор буда, омӯхтан ва тарғибу ташвиқ намудани моҳияти онҳо дар байни омма ва оламиён омили муҳими муаррифии миллат мебошад. Зеро ҳунарҳои мардумӣ бемуболиға инъикосгари миллати тоҷик дар байни миллатҳои дигар маҳсуб меёбанд. Аз ин рӯ, зарур аст, ки дастовардҳои моддию маънавии мардуми шарифамонро ба саҳми аҳли олам расонем ва тавонем нақши тамаддунсози миллати тоҷикро минбаъд низ идома диҳем.

Носири Хусрав гуфтааст: тавонгарӣ ба ҳунар аст, на ба мол. Лиҳозо, аз сокинони сарбаланди кишвар даъват менамоям, ки ҷиҳати эҳёи ҳунарҳои мардумии тоҷикӣ саҳмгузор бошанду ба анъанаҳои неки тоҷикона арҷгузор.

Мунзифа Раҳимова, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Татбиқи босамари сиёсати давлатии ҷавонон аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ дар меҳвари фаъолияти Ҳукумати Тоҷикистон қарор дорад. Ҷавонон бояд аз ҳама қишрҳои ҷомеа фаъол бошанд, рамзҳои давлатӣ, муқаддасоти миллӣ, дастовардҳои Истиқлолиятро ҳифз кунанд, амнияти давлат, шарафу номуси ватандориро ҳимоя карда худро аз ҳама хафу хатарҳои номатлуби ҷаҳони муосир эмин нигоҳ доранд. Имрӯз терроризм ва экстремизм ҳамчун вабои аср ва амнияти ҷаҳон ба ҳар як сокини сайёра таҳдид карда, барои башарият хатари на камтар аз силоҳи ядроиро ба миён овардааст. Терроризм ва ифротгароӣ ин барангезандаи низои миллӣ, иҷтимоӣ ва динӣ мебошад, ки қурбони он дар ин ё он минтақа асосан ҷавонон мегарданд. Бинобар ҷавонон дар ҳар ҷое, ки бошанд, бояд ҳисси баланди миллӣ ба Ватан, миллат, давлати соҳибистиқлоли худ ва забону фарҳанги миллии хеш ифтихор намоянд ва барои ҳимояи онҳо ҳамеша омода ва ҳушёру зирак бошанд.

       Тарбияи шахсиятҳои донишвару ватандӯст, соҳибкасбу ҳунарманд ин вазифаи аввалиндараҷаи мактабу маориф мебошад. Ба насли ояндасози миллат пеш аз ҳама дарк кунондан лозим аст, ки терроризм ва террористиро ба худӣ ва бегона, ашшадӣ ва ислоҳгаро, хубу бад ҷудо кардан мумкин нест. Террорист Ватан, дин, мазҳаб ва миллат надорад. Аммо расидан ба ояндаи нек танҳо бо суханони шифоҳӣ, ифтихори забонӣ муяссар намешавад. Дар ин роҳ самимият, масъулиятшиносии дар дӯшдошта, нерӯи эҷодиву хиради инсониро дареғ надоштан нисбат ба фаъолияти ҳамдигар бетараф набудан лозим аст. Бояд дар ҷавонон ва насли ояндасози миллат, завқи забономӯзӣ, хондани адабиётҳои бадеӣ, шунидани васояти ахбори омма, интихоби дурусти касб барои ояндаи дурахшон бедор намуд. Чихеле, ки мегӯянд: «Ҳамсуҳбатӣ омили ҳамзабонист, ки расидан ба ҳамдилиро метезонад». Барои бедор кардани завқи забономӯзии ҷавонон бояд фазои маърифат муҳассилин ғанӣ гардонида шавад. Ҳар як омӯзгор дар соатҳои тарбиявӣ, дар суҳбатҳои инфиродӣ ба хонандагон, бо истифода аз ҳар роҳу восита (намоиши филмҳои тарбиявӣ, хондани китобҳои бадеӣ, иштирок дар чорабиниҳои беруназсинфӣ, маҳфилҳои фаннӣ ва варзишӣ, ташкили саёҳат ба хона – музейҳои таърихи кишваршиносӣ) дар дили хонандагон нисбати маҳалгароӣ, ифротгароӣ нафрат пайдо намуда, оқибати бади ин амалҳоро фаҳмонад. Ҷавонон бояд дар ҳар давру замон, дар ҳолатҳои гуногун зиракии сиёсиро аз даст надиҳанд, ба суханони душманони дохилию хориҷӣ фирефта нашаванд. Роҳҳои пешгирии ҷавонон аз шомилшавӣ ба ҳизбу ҳаракатҳо хеле зиёд аст. Мо метавонем бо воситаи фиттаҳо он ҷавонони гумроҳе, ки ба дасисаи душманон гирифтор шуда, ҳоло қисме дар ғарибиҳо фавтидаву қисме сарсону саргардонанд, намоиш диҳем, то ҷавонон бохабар шаванд. Суҳбатҳо ташкил намуда, дар бораи моҳияти «Қуръон ва дини ислом» маълумот диҳем, то ки ҷавонон фаҳманд, Қуръон саропо панд аст ва покиро талаб мекунад. Қуръон дурӯғ гуфтан, дуздӣ кардан, зино кардан, хун рехтанро манъ мекунад. Ҳоло он, ки ҷавонони гумроҳ дар зери ниқоби ислом хунрезӣ мекунанд, гӯё, ки дар роҳи ростиву имон ва дин меҷангида бошанд. Магар онҳо Модар, хоҳар, фарзанд ва Ватан надоранд?

       Ба хонандагон моҳияти рафтори некро фаҳмондан лозим. Онҳо бояд донанд, ки маънои «Кори савоб» ин ниҳоли сабзонидан, шогирде тарбия кардан, иморате сохтан, маконеро обод кардан аст. Роҳи дигар ин ҳамкорӣ бо волидайн аст. Мактабу оила бояд ҳамкории зич дошта бошанд. Ҳам волидайн ва ҳам омӯзгор бояд аз ҳар қадами ҷавонон бохабар бошанд. Волидайн имрӯз дар баробари мактаб вазифадор аст, ки дар тарбияи фарзандаш масъулиятшинос бошад, зеро тарбия аз оила сар шуда, дар муассиса сайқал меёбад. Аз таҷрибаи зиндагӣ ва фаъолияти корӣ ба хулосае омадам, ки оилаи солим, фарзандони солим ба камол мерасонад. Аксарияти он ҷиноятҳое, ки аз тарафи ҷавонон содир мешаванд, аз оилаҳои носолим буда, падару модари онҳо маърифати паст дошта, нисбати тақдири кӯдаки худ бетарафанд. Вақте фарзанд дар оила танқисӣ мекашад, меҳру муҳаббатро ҳис намекунад, албатта ба корҳои ношоям даст мезанад. Имрӯз зарур аст, то моҳияти «Қонуни масъулияти падару модарро дар тарбияи фарзанд» дар ҷамъомадҳои  умумидонишгоҳӣ, соатҳои тарбиявӣ ҳаллу фасл намоянд.

Исмоилов Исмоил, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд