Тарбияи ҷавонон ҳамеша яке аз самтҳои афзалиятноки ҳар ҷомеа буд. Моро махсусан аз он нигарон кардааст, ки дар замони ҷаҳонишавии имрӯза анъанаҳои қадимаи мардуми мо, ки ба арзишҳои хосу муносиби миллию мазҳабӣ асос ёфтаанд, ба менталитети мо зери таъсири «фарҳанги оммавӣ», ғоя ва дидгоҳҳои бегона моҳияти худро гум мекунанд. Агар ба ин раванд, яъне ба масъалаи тарбия эътибори ҷиддӣ надиҳем, фардо дер мешавад, ки боиси оқибатҳои ислоҳнашаванда мегардад.  Суханони равшанфикри маъруфи соҳаи маориф Абдуллоҳи Авлониро набояд ҳаргиз фаромўш кунем: «Таълим барои мо масъалаи ҳаёт ё мамот, наљот ё харобї, ё саодат ё фалокат аст».

Пас, мо имрӯз дар бобати тарбияи ҷавонон ба чӣ ноил шуда истодаем, чӣ комёбиҳо ва чӣ душвориҳо дорем?  Оё мо аз ахлоқу донишу нерӯи маънавӣ, ба ибораи дигар, аз тарбияи соҳибони фардо қаноатмандем?

         Дуруст аст, ки дар ҷумҳурии мо дар раванди таълиму тарбияи фарзандони мо аз кӯдакистон cap карда, то мактаб, коллеҷ ва донишкада кори зиёде ба амал оварда мешавад.  Аммо дар ин бобат камбудию норасоиҳои мо ҳам хастанд, ки дар шаклу зуҳуроти гуногун ба тарбияи насли наврас таъсири манфӣ мерасонанд.

         Ҳайронам, ки рафтори баъзе ҷавононро мебинам, махсусан тарзи либоспӯшии онҳоро. Оё ин духтар ё писар фарзанди мост, ки аз ҷониби мо тарбия ёфтааст?  Ман ин далелро сафед намекунам, ки баъзе духтарони мо либоси хоси миллати мо надоранд.  Дуруст аст, ки либоспӯшӣ кори шахсии ҳар кас аст.  Аммо дар либоспӯшӣ бояд фарҳанги эҳтиром ба арзишҳои қадимаи мардуми мо бошад.  Дар ин бобат назорати падару модарон барои омма, махсусан, дар оила аҳамияти калон дорад.

Имрӯз барои аксари ҷавонони мо маъмулӣ шудааст, ки баробари озод шудан бо телефони мобилии худ банд мешаванд.  Онҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ  бозӣ мекунанд, суруд мешунаванд, филмҳо тамошо мекунанд, бо маълумотҳои гуногун шинос мешаванд.  Оре ин чӣ айб дорад, асри техника, тараққиёт?  Дуруст аст, ки дар ин кор ягон камбудӣ нест.  Бояд иқрор шудан зарур аст, ки технологияҳои муосири иттилоотию коммуникатсионӣ, бахусус Интернет, сатҳи рушди моро ба чанд зина боло бурда, моро наздиктар ва осонтар кардааст.

Ҷавонони мо ин қадар ба телефонҳои мобилӣ ва интернет пайваст шудан баҳонае нест.  Ин пеш аз ҳама ба саломатӣ ва маънавиёти онҳо таъсири манфӣ мерасонад.

Баъзе аз ҷавонони мо ба маълумоти мухталифе, ки дар интернет бо ҳадафҳои қаллобӣ ва ғаразнок паҳн мешаванд, ба осонӣ бовар мекунанд.  Дар натича сафеду сиёҳ, неку бадро фарқ карда наметавонад, қурбони касе мешавад.

Агар ба гузашта, зиндагии бобою бибиамон назар андозем, дар оила ба тарбияи писарон таваҷҷуҳи хоса зоҳир мешуд.  Писарро аз хурдсолӣ дар асоси он тарбия кардаанд, ки такьягоҳи оила, калонӣ, ҳимоятгари ҳоҳарон, инчунин пушту паноҳи Ватан бошад.  Дуруст аст ки, зан - чароғи оила аст.  Саломатӣ ва беҳбудии кӯдак аз бисёр ҷиҳат ба ӯ вобаста аст.  Аммо дар таълим ба фарзандон ҳар ду ҷинс баробар диққат додан лозим аст.  Дарвоқеъ, ба писарон бештар таваҷҷӯҳ кардан бамаврид аст.  Зеро ҳеҷ гоҳ набояд фаромӯш кард, ки мардҳо кафолат медиҳанд, ки зан мисли зан роҳ равад.

Дар ин маврид набояд чунин ақидаро фаромӯш кард, ки агар падар оиларо таъмин накунад, тарбияи фарзандон халалдор мешавад. 

Сабаби аслии ин ба таври оммавӣ ворид шудани силсилафилмҳо, клипҳо, наворҳо дар интернет, телефонҳои мобилӣ ва “маҳсулот”-и мухталифи даврони ҷаҳонишавӣ аст.  Ҳоло дар ҷумҳурии мо барои муборизаи зидди «маданияти оммавӣ» ва корҳои номатлубе, ки боиси он мегардад, корҳои зарурӣ бурда мешавад.  Аз ҷумла, дар вилояти мо, кумитаҳои занони вилоят, ноҳия ва шаҳр дар ҳамкорӣ бо ташкилотҳои дахлдор дар маҳаллаҳо ва муассисаҳои таълимӣ омилҳое, ки ба арзишҳои миллӣ, маънавиёт ва меъёрҳои тарбиявии мо таъсири манфӣ мерасонанд, корҳои тарғиботӣ ва ташвиқотӣ васеъ ба роҳ монда мешаванд.

Оила як маркази тарбиявӣ буда, ҷовидонии ҳаёт, саломатӣ ва идомаи наслҳоро таъмин намуда, арзишу анъанаҳои миллии моро барои наслҳои оянда ҳифз намуда, ҳамзамон ба камолоти насли оянда таъсири бевосита мерасонад.

Пас, талошҳои имрӯзи мо барои таҳкими оила, бахусус омода кардани ҷавонон ба ҳаёти оилавӣ то чӣ андоза муассир аст?  Оё арӯсу домод бо дарки хуби зиндагии оилавӣ издивоҷ карданд?  Умуман, оё мо метавонем оилаҳои мустаҳкам бунёд кунем?  Рости гап, имрӯз мо дар бораи ҷавоби мусбат ба ҳамаи ин саволҳо каме фикр мекунем.

         Дар баъзе оилаҳо баъди тӯй мушкилиҳои гуногун ба миён меоянд.  Кор надоштани домод, сарвари оила буда натавонистан, таъмини рӯзгори оила ва надонистани арӯс аз муносибати хонаводагӣ назари рӯякии онҳоро ба истилоҳ оила мушкил месозад.  Аз ин сабаб дар вилояти мо аксари ҷудошавии оилаҳои ҷавонанд.

Омили дигаре, ки боиси ҷудошавӣ мегардад, тамаъ ба сарвати мост.  Мо барои духтаронамон ҳама чизро таъмин мекунем, онҳоро ба шавҳар медиҳем.  Аммо баъзе духтарони мо бесаводанд, ба зиндагии оилавӣ омода нестанд, ба оилаи нав ва муҳити он мутобиқ шуда наметавонанд, ки боиси муноқишаҳои гуногун мегардад.  Мо бояд худамон ин бемориро ба вуҷуд оварем ва баъд роҳи давои онро ҷустуҷӯ кунем.

Вазъиятхое, ки дар боло оварда шудаанд, гувоҳӣ медиҳанд, ки мо барои ба ҳаёти оилавӣ тайёр кардани ҷавонон ҳанӯз кори бисёреро анҷом додан лозим аст.  Дар тамоми ноҳияю шаҳрҳои вилоят барои пешгири кардани чунин нуқсонҳо, пешгирӣ кардани никоҳҳо корҳои муайян ба ҷо оварда мешаванд.  Аз ҷумла, таҳти шиори “Ба сӯи оилаи хушбахту солим” мунтазам сӯҳбату мизҳои мудаввар бо иштироки судяҳо, мутахассисони САҲШ, духтурон доир ба муқаддасоти оила, пойдории муҳити маънавӣ дар оилаҳо, аҳамияти издивоҷ.

Ҷавононро дар руҳияи муҳаббат ба Ватан, эҳтиром ба арзишҳои миллии худ, маънавиёт ва неруи баланд тарбия кардан қарзи ҳар яки мост.  Махсусан, дар шабакаҳои интернетӣ паҳн шудани таассуби динӣ ва терроризм, дар зеҳни ҷавонон ҷой додани «фарҳанги оммавӣ», кӯшиши ба як тарзи зиндагӣ табдил додани онҳо, то ки ҷавонони мо ба доми ин бадиҳо наафтанд, ба фиребу найрангҳои онҳо кӯр-кӯрона пайравӣ кардан лозим аст, ки тафаккури худро бой гардонем, маҳорати дуруст ва оқилона истифода бурдани ахбороти интернетиро инкишоф диҳем.  Ҷавонони мо масъунияти маънавӣ ва дарки ақидаву иллати бегонаро ташаккул намедиҳад ва вақте ки онҳо андешаи “ин хуб аст, ин бад аст” надошта бошанд, мо ҳеҷ гоҳ аз таҳдиди ҳамлаҳои иттилоотӣ, иллатҳои ифротгароӣ ки ба ҳаёт ва идеологияи мо дохил мешаванд халос шуда наметавонем.

Барои ба даст овардани натиҷаи мусбӣ дар ин бобат на танҳо омӯзгорон, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ташкилотҳои кор бо ҷавонон, балки аҳли ҷомеаро низ бояд якҷо, бахусус, корҳои фаҳмондадиҳӣ ва тарғиботиро пурзӯр намоянд.  Муҳити иҷтимоию маънавӣ дар ҳар як оила, бахусус маҳаллаҳоро беҳбуд бахшида, таваҷҷуҳ ва масъулияти падару модарро ба тарбияи фарзанд, ташкили пурмазмуни вақтҳои холии фарзандони онҳо зиёд кардан зарур аст.  Муҳимтар аз ҳама, биёед фарзандони худро инсони солим ва комил ба воя расонем, ки аҷдоди хеш, таърих, Ватан, забони модарӣ, арзишҳои миллӣ, анъанаҳои муқаддасамонро эҳтиром кунанд.

Етмишбоева Ш, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд