Аслан ҳарфе ё посухе додан ба суханҳои аҳмақонаи Муҳаммадиқболи Садриддин ҷоиз  нест. Зеро дар урфият мегӯянд, ки “Саг аккос мезанад, вале корвон меравад”. Аммо хомӯшӣ ихтиёр кардан низ гуноҳ аст, ба хотири он, ки ӯ дар ҳаққи миллат ва давлат суханҳои бепоя зада мақому манзалати кишвари моро дар арсаи байналмилалб поён мебарад. Таърихи миллат мисли Муҳаммадиқболҳоро бисёр дидааст. Маҳз ҳамин нафарони хоини миллат борҳо дар тохутози анҷнабиён ба хотири молу манол ва мақом аввал имон, баъд шарафи худ ва миллати худро фурӯхтаанд. Чаро аз забони ин хоини миллат боре миллати мо дар кадом ҳолат буду имрӯз чӣ ҳол дорад садо дода намешавад. Бо чанде аз ландаҳуру коселосони хоҷагони хеш саҳифаи иҷтимоиро гарм сохта, гӯиё бо ин худро қаҳрамон метарошанд.

Бояд ба чунин нафарон расонем, ки ҳаргиз мардум шеваи таблиғи якҷонибаи Шуморо намепазирад. Зеро Шумо ҳақ нестед...

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 214 маротиба

Шахсиятҳои бомаърифати олам китобро чун гавҳари қимматбаҳо, сарчашмаи дониш, воситаи таълиму тарбия, фароғат, мероси як насл ба насли дигар пазируфтаанд. Нисбати китоб ва китобдорон боэҳтиром сухан меронанд. Халқи тоҷикро ҷаҳониён, аз замони қадим, таввасути илм, адабиёт ва санъати волояшон мешиносанд, ки онҳоро маҳз китобҳо ҳифз ва баррасӣ намуда, то замони мо овардаанд. Оре, китоб калиди хазинаи илму маърифат буда, таҷрибаву дониши тамаддуни ҳазорсолаҳоро дар бар мегирад. Таърихи пайдоиши китоб ба пайдоиши хат ва забон, санъат вобаста аст.

Баъди зуҳури хат одамони қадим имкон пайдо карданд, ки дар рӯи санг, чуб, сафол, барги дарахтон, устухонҳо, пусти ҳайвонот нақш офаранду нависанд. Акнун бо мурури замон дар натиҷаи ихтирои қоғаз назми нави китобдорӣ чорӣ гардид, ба ҷойи сангу чуб аз қоғаз истифода мебаранд. Асарҳои мутафаккирон Абурайҳони Берунӣ, Ибни Сино, Саъдӣ, Ҷомӣ, Навоӣ аз ҷониби хушнависон иншо гардида, насл ба насл гузаштанд. Хушбахтона, китобҳои сафолину сангӣ ва нақши рӯи чубҳо то замони мо расида, имрӯз зиннати осорхонаҳои муътабари ҷахонианд. Осори классикон низ тавассути китоб то замони мо эҳё гардида, олами тафаккури мардумро равшан мекунад. Ҳаётро бо дониш, ки аз китоб сарчашма мегирад, тассавур кардан мумкин аст.

Китоб барои мо манбаи дониш, дӯсти бовафо, маслиҳатгари беминат, рафиқи беғараз, ҳамдаму ҳамсӯҳбати муваффақ аст. Китобхонӣ имрӯз бояд ҷузъи муҳими тарбияи насли наврасро ишғол кунад. Миллати мо бо китоб ва китобхонӣ, заковат ва маърифатнокии худ дар ҷаҳони мутамаддин мақоми шоиста касб кардааст. Он ба шахс таассуроти амиқ бахшида, ҷаҳонбиниашро васеъ мегардонад. Китоб устоди беминат аст. Шахс аз китоби хондааш дарси одобу ахлоқро меомӯзад, накукору покахлоқ ва ватандӯст тарбия ёфта, ба камол мерасад. Аз ин рӯ, бояд ҷавонон ба қадри китоб бирасанд, вақти пурқимати худро ба беҳудагардию корҳои ношоиста сарф накарда бештар китоб хонанд, то дар зиндагӣ душворие садди роҳи онҳо нагардад. Барои он ки шахс хирадманд гардад, пеш аз ҳама, илму дониш омӯзад.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси муаззами ҲХДТ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми хеш дар баробари зикри масоили муҳими сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар ба масъалаҳои тарбияи насли созанда, мустаҳкам кардани пояҳои ахлоқии ҷомеа, ташаккули афкори эҷодиву созандаи халқ доимо таъкид менамоянд, ки “Таърихи пурифтихори халқи тоҷик мактаби бузурги худшиносӣ мебошад ва мо вазифадорем, ки ба он арҷ гузорем, саҳифаҳои дурахшони қаҳрамониву диловарии гузаштагони худро омӯзем ва онро ҳамчун асоси ғояи ватандӯстиву садоқат ба Ватан ташвиқ намоем”.

Президенти кишвар дар ин робита дар Паёми хеш ба Ҳукумати мамлакат супориш доданд, ки бо мақсади омӯзиши амиқи таърихи пурифтихори халқи тоҷик шоҳасари Бобоҷон Ғафуров-китоби “Тоҷикон”-ро аз ҳисоби Фонди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон чоп карда, аз номи Роҳбари давлат ба ҳар як оилаи кишвар туҳфа намояд.

Тақдими шоҳасари “Тоҷикон” ба ҳар як хонаводаи кишвар боз як иқдоми хирадмандона ва дурбинонаи Пешвои муаззами миллат аст ва итминон дорем, ки пас аз мутолиаи ин китоб ва пайдо кардани шинохти дуруст аз фарҳангу таърихи гузаштаи хеш мардуми сарбаланди мо боз ҳам беҳтару бештар барои ободсозиву гулгулшукуфоии Ватан камари ҳиммат баста, талош мекунанд, то ному пайкори созандаи онҳо низ дар таърихи кишвари соҳибистиқлоли мо сабт гардад. Мутолиаи ин китоб бешак ба ҷавонони мо таъсири амиқ гузошта, ба худшиносиву худогоҳӣ ҳидоят менамояд ва онҳоро аз зери таъсири гурӯҳу ақидаҳои ифротӣ берун кашида, дар маҷмӯъ ба ватандӯстиву ватанпарастӣ роҳнамоӣ мекунад.

Таи се сол дар кишвари мо аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Озмуни ҷумҳуриявии “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст” баргузор мегардад. Озмун бо мақсади баланд бардоштани завқи китобхонӣ, дарёфти чеҳраҳои нави суханвару сухандон, арҷ гузоштан ба арзишҳои миллию фарҳангӣ, инкишофи қобилияти эҷодӣ, таҳкими эҳсоси худогоҳию худшиносӣ, бой гардонидани захираи луғавӣ, тақвияти ҷаҳони маънавӣ доир мегардад. Дар озмун хонандагону донишҷӯёни ҳамаи зинаҳои таҳсилот, инчунин магистрҳо, аспирантҳо, докторантҳо ва шаҳрвандони кишвар метавонанд иштирок намоянд. Озмуни “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст” аз беҳтарин падидаҳои даврони Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон аст.

 Ҳадафи ин озмун - баланд бардоштани сатҳи фарҳангу дониши наврасону ҷавонон ва ҷомеа мебошад. Ба замми ин озмуни мазкур барои худшиносии миллӣ, шинохти таъриху фарҳанг, шинохти ҳувияти миллӣ, тарбияи эҳсоси қавии ватанпарастӣ, одоб, маърифат ва дигар ҷодаҳои ватандорӣ аҳамияти фавқуллода дорад. Маърифати баланди инсони китобхон, андешаҳои суиқасд ба ҷон, фирор аз хизмати Ватан-Модар, ҳисси бадбинӣ ва дигар амалҳоро дур менамояд, зеро ӯ бо мутолиаи бештари китоб ҳисси ватандориро дар замири хеш ҷой намуд ва медонад, ки дар ҷомеа, чӣ корҳоро пешаи худ намояд.

Ибодқул Каримов, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 234 маротиба

Мо, устодони донишкада суханони Муҳаммадиқболи Садриддинро нисбати миллати хеш як таҳқир мешуморем ва гуфтаем, ки дар ҳама давру замон миллат ва давлат камбудӣ дошт. Онро ислоҳ кардан, чун такягоҳ ба сиёсати роҳбари давлат содиқ мондан вазифаи ҷонӣ ва имонии мо маҳсуб меёбад. Халқи ҷафодидаи тоҷик солҳои навадуми қарни гузашта ҳосили гурӯҳбозиву маҳалчигиро дидааст ва ҳаргиз намегузорад, ки ягон нохалаф барои сулҳу ҳамбастагии кишвар халал ворид кунад. Он суханҳои бофта ва таҳқиромези Муҳаммадиқбол ва хоҷагони ӯ барои коҳиши нуфузи давлат ва хосса Сарвари давлат ягон зарра таъсир намерасонад. Зеро Пешвои миллат воқеан ҳам накӯбину халкпарвар ҳастанд.

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 218 маротиба

Маориф ҳамчун самти афзалиятноки давлат, зери таваҷҷуҳи доимии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад. Гузаштагони мо тавассути  андарзномаҳо ҳанӯз аз овони хурдӣ ба фарзандони хеш одобу ахлоқи ҳамидаи инсониро меомӯхтанд.

Равандҳои ҷаҳони муосир аз ҳар яки мо тақозо менамояд, ки  нисбат ба таълиму тарбияи фарзандон, ки насли ояндасозаш ном мебарем ва аз онҳо умеди калон низ дорем, бетараф набошем. Ҳар як падару модар вазифадор аст, ки барои фарзандон, баҳри таҳсил дар мактаб тамоми шароитро фароҳам орад. Бо назардошти дигаргун шудани вазъи ҷомеаи ҷаҳонӣ ва бо мақсади пурзӯр намудани таълиму тарбия дар замоне, ки ҷаҳонро хатарҳои гуногун таҳдид намуда истодааст, инчунин бо мақсади пурзӯр намудани таълиму тарбияи фарзанд ва робитаи оила бо мактаб Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» - ро қабул намуд. Мақсади асосии қонун пурзӯр намудани масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд ва дар рӯҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтироми арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва фарҳангӣ, инчунин, ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои фарзанд мебошад. 

Дар қонуни мазкур вазифаи падару модар, омӯзгор, давлат ва ҷомеа дар таълиму тарбияи фарзанд, баробарии  ҳуқуқ ва уҳдадориҳои падару модар  дар ин ҷода, уҳдадориҳои фарзандони бабалоғатрасида, ки дорои қобили меҳнат дар нигоҳубин ва таъмини падару модарро доранд зикр гардидаанд.  Раванди тарбияи маънавию  ахлоқии фарзандон яке аз бахшҳои асосии таълиму тарбия буда, мушкилоти  ба худ хосро дорад.     Сабаби ин мушкилот аз бисёр ҷиҳат  ба ҳамдигар  ҳамоҳанг набудани тарбияи мактабӣ, бо тарбияи оилавию ҷомеа  мебошад.  Аз ин рӯ,  дар тарбияи маънавию ахлоқии фарзандон  ҳамкории мустаҳками  мактаб, оила ва ҷомеа нақши ҳалкунанда мебозад. Замони муосир тақозо менамояд, ки бояд  оила, мактаб ва ҷомеа байни ҳам дорои равобити қавӣ бошанд ва якҷоя  дар тарбияи фарзандони худогоҳу ватандӯсти миллат саҳмгузор бошанду ҳар яке масъулияти худро дар назди давлату миллат бо сарбаландӣ иҷро намоянд.

Воқеан, тарбия ва ба камол расондани насли ояндасоз дар ҳама давру замон аз ташкили дурусти оила ва ташаккули маърифати оиладорӣ сарчашма гирифтааст. Зеро оила чӣ аз нигоҳи қонун ва чӣ аз назари маърифати исломӣ воҳиди асосии иҷтимоӣ буда, ташкили оила, тарбияи фарзандон аз бузургтарин масъулият дар ҷомеа маҳсуб меёбад. Агар оила мустаҳкаму пойдор ва аз ҷиҳати маънавию ахлоқӣ солим бошад, ҷамъият ҳам устувор мегардад. Мутафаккири Шарқ Муҳаммад Fаззолӣ дар “Насиҳат-ул-мулук” овардааст: “Падару модар ба мисли сарчашмаи обе  мебошанд, ки агар оби он мусаффо бошад, поёноб низ мусаффо хоҳад шуд”

Дар хотир бояд дошт, ки фарзанди имрўзаи мо падар ва модари оянда хоҳанд шуд. Ташкили муҳити маърифатӣ дар оила ва дар шароити он тарбия гирифтани фарзандон боиси васеъ шудани ҷаҳонбинии фарҳангию маърифатии онҳо мегардад, ки ин ҳама василаи расидан ба худшиносии миллат ба хисоб меравад.

Барои падару модар касбу ҳунар ва одоби ҳамидаи фарзанд пояи ифтихор аст, ҳамин гуна тамоми паҳлўҳои зиндагӣ ва фаъолияти ибратомўзи падару модар ҳам барои фарзанд  ифтихор мебошад.

Волидон бобати маълумотноку соҳибкасб гардидани фарзандон шароити зарурӣ ба вуҷуд оварда, барои интихоб ва тайёр шудани онҳо ба касбу ихтисоси маъқулашон бояд мусоидат намоянд.

Мадади мактабу аҳли ҷамъият ба оила дар тарбияи фарзандон ҳамешагӣ бояд бошад. Ривояте ҳаст, падару модари ҷавон аз Абўалӣ ибни Сино пурсидаанд, ки тарбияи кўдаки ҳафтрўзаамонро аз кай оғоз кунем? Ў посух гуфтааст, ки аллакай ҳафт рўз дер кардед, зеро тарбия аз рўзи таваллуд оғоз меёбад. Дар ҷавоби Абўалӣ ибни Сино маънои бузурге ниҳон аст, ки шунавандаро ба фикру андеша водор месозад Абўали ибни Сино рисолаи “Тадбири манзил”-ро ба масъалаҳои оилавӣ бахшида, ақидаҳояшро дар бобати тарбияи фарзанд баён намуда менависад: ”ҳуқуқи фарзанд дар зиммаи падар ин аст, ки вайро номи накў бимонад ва кўдакро аз корҳои ношоям ҳифз намояд, фарзандашро хуб донад ва омўзад, ки воситаи ягонаи омўзиши фарзанд ин мушоҳида мебошад”.

Тарбияи фарзанд вазифаи асосии ҷомеа маҳсуб меёбад. Агар маърифати ҷомеа созгор ва муҳит солим бошад, раванди тарбия самаранок шакл мегирад. Тарбияи оилавӣ кори муҳим буда, аз волидайн ҷиддият ва масъулияти бузургро талаб мекунад. Вазифаи падару модар, ки дар тарбияи фарзанд баробар масъуланд, ба воя расонидани фарзандони дорои  ахлоқи накў ва ба ҷомеа нафърасон мебошад

Фарзанд тавре бояд тарбия ёбад, ки нахуст дорои адабу хулқи неку ва фаросати баланди инсонӣ бошад. Пасон, вай меҳру иштиёқи зиёд ба мутолиа дошта, пурхонда ва соҳибфазилат ба камол расад. Инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтироми арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва фарҳангӣ бештар хусусияти маънавӣ доранд ва он дар тафаккури инсон дар давоми ҳаёташ муттасил ташаккул меёбад. Дар раванди ташаккул додани чунин тафаккур таъсири муҳит низ нақши асоси мебозад.

Яке аз беҳтарин усули тарбияи фарзандон дар рӯҳияи ифтихори ватандорӣ рафтори намунавии худи падару модар мебошад. Ҷалб намудани диққати фарзандон ба дастовардҳои миллӣ ва огоҳӣ аз қаҳрамонони миллӣ ба рушди ҳисси ватандӯстӣ мусоидат менамояд. Барои он ки дар тафаккури фарзандон ақидаи ғаразноки ҷиноӣ, аз ҷумла, террористӣ роҳ наёбад, онҳоро бояд тарбия  намуд, то ки ба муқобили падидаҳои манфии ғаразнок устувор ва муқовиматпазир бошанд.

Дар сархати 8-уми моддаи 7-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи  масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» омада, ки падару модар ҳуқуқ доранд бо раванди таълиму тарбия, мазмуни таҳсилот, давомот ва сатҳу сифати донишандӯзии фарзанд шинос шаванд.

Аз ин рӯ, саъю талош бояд кард, ки дар ҳамбастагию иртибот бо муассисаи таълимӣ ва аҳли ҷомеа падару модарон рисолати хешро дар тарбияи ҳамаҷонибаи фарзанд сарбаландона иҷро намуда, наслеро ба воя расонанд, ки дар рушду тараққии кишвар саҳми созандаи худро гузоранд.

Боиси дастгирист, ки Президенти кишвар доир ба масъулияти падару модар дар тарбияи фарзанд ва арҷгузории  фарзандон ба заҳматҳои шаборӯзии волидон пайваста андешаҳои ҷолибу омӯзанда баён менамояд.  Тавре Имом Ғазолӣ дар осори гаронбаҳои худ мефармояд: «Фарзанд амонат аст дар дасти падару модар ва дили поки фарзанд нафис асту нақшпазир, ҳар нақше,ки ба ӯ гузорӣ, чун мушк ба худ бигирад ва чун замин пок аст, ҳар тухме, ки дар вай бикорӣ, бирӯяд.

Мақсади Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамон тавре ки дар боло гуфтем боз ҳам баланд бардоштан ва пурзўр намудани масъулияти падар ва модар дар раванди тавълиму тарбияи фарзандон дар рӯҳияи инсондӯстӣ, ватандорӣ, арзишҳои миллӣ ва фарҳангӣ инчунин ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии фарзанд ва насли наврас дар ҷомеа мебошад.

Комилова Маҳбуба Ёдгоровна, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 181 маротиба

        Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зарур шумориданд, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» ба тасвиб расад. Аз қабули ин қонун 12 сол сипарӣ гардид, аммо иҷрои он ҳанӯз ҳам ҷавобгӯи замон нест. Дар паёми худ Президенти кишвар борҳо ба вазорату идораҳои дахлдор супоришу таъкид карданд, то ин ки пешгири аз ин кирдори номатлуб чораҳои ҷиддӣ андешанд. Дар замоне, ки ифротгароӣ ва терроризм ба хатари глобалӣ табдил ёфаасту тамоми мамлакатҳоро ба ташвиш овардааст. Иҷрои қонуни мазкур метавонад монеи ривоҷи ин мушкилоти аср дар кишвари мо шавад.

         Имрӯз ташвиши ҷомеаи ботамаддуни мо аз он аст, ки ифротгароён на садоқат ва муҳрубони ба падару модар доранд, на ба Ватан, на ба дину мазҳаб доранд. Қотилон ба воситаи шабакаҳои иҷтимоӣ, техникаву технологияҳои пешрафта ба ҳар хонадони аҳли сайёра роҳ меёбанд ва бо ташвиқу тарӯиб ҷавононро ба сӯи худ ҷалб менамоянд.

         Аз зиндагиву амали ин фарзандон, ки аз қаламрави кишвар берун рафтанд ва бо ифротгароёну террористон пайвастанд, магар волидон ҳеҷ огоҳ набуданд? Дар гумон аст, ки бехабар мондаанд ва ё аз нақшаи зисту ояндаашон маълумоте надоштаанд. Пас, онҳо чӣ гуна ба воя расиданд ва таълиму тарбия гирифтаанд?

         Ба рафтору гуфторашон ба пуррагӣ таваҷҷӯҳ зоҳир намекунем, назорат намебарем, ки бо киҳо, ба кадом шабакаҳои иҷтимоӣ шабҳо ворид мешаванд ва бо гурӯҳе дар алоқаанд.

         Аз ӯҳдадориҳои падару модар аст, ки «кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ, муомилаи дағалона бо атрофиён, халалдор намудани оромӣ, истифода бурдани суханҳои қабеҳу беҷой, рафтори дағалона дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ва муносибати тахрибкоронаи фарзандро ба муҳити зист пешгирӣ намоянд».

         Аз ин ҳуқуқу ӯҳдадориҳо камтар мешиносем ва дар иҷрои онҳо танбалӣ мекунем. Дар ин маврид, агар фарзандонамон шомили ташкилоту гурӯҳҳои ифротиву террористӣ мешаванд, худро ҳеҷ гунаҳкор намеҳисобем.

         Таълиму тарбияи фарзанд нахуст аз оила шурӯъ мегардад. Ба ҷамъият бояд волидайн фарзандони ба ақлу дил солимро тақдим намояд. Аз фарзандони носолим ба ҷамъият тақдим карда, ҳатман хиёнат сар мезанаду онҳо муқаддасотро пушти по мекунанд.

         Бо раҳнамоии Пешвои миллат устувор намудани пояҳои давлату давлатдории миллӣ, баланд бардоштани сатщу сифати зиндагӣ ва ободу зебо гардондани сарзамини аҷдодӣ, пеш аз ҳама, ба густариши эҳсоси худшиносиву худогоҳӣ ва ифтихори ватандорӣ вобастагии мустақим дорад. Бояд ҳақиқатро бишносему фарзандонро дуруст таълиму тарбия бидиҳем. Ин беҳтарин василаи пешгирии онҳо аз шомилшавӣ ба ҳаргуна ташкилоту гурӯҳҳои ифротиву террористӣ мебошад.

         Мавлоно Камолиддини Биноӣ пояи камолоту сиришти нек ва ҳилму меҳрубонии башариятро дар илму фарҳанг дониста фармудааст:

         Камоли одамӣ дар илм бошад,

         Ҷамоли одамӣ дар ҳилм бошад.

Мирҳабиб Комилов, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 218 маротиба

Пешгирӣ ва мубориза бар зидди терроризм ва экстремизм яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, дар тӯли солҳои Истиқлолияти  давлатӣ санадҳои меъёрии ҳуқуқии мухталиф қабул ва мавриди амал қарор дода шудаанд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ аз 23 январи соли 2015 ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъкид намуданд, ки “Тоҷикистон ҳамчун давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявию иҷтимоӣ узви ҷомеаи ҷаҳонӣ буда, дар ҷараёни таҳаввулоти босуръати ҷаҳонишавии муносибатҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва рушди соҳаҳои гуногуни ҳаёт қарор дорад. Надонистани сиёсати ҳисбу ҳаракатҳои гуногун ҷавонон ба ин ҳаракатҳо шомил шуданашон мумкин аст.Терроризм ва ифротгарӣ руз аз руз авҷ гирифта ба доми худ двр шароити ҳозира ҷавонони иродааш суст ва ҷаҳрнбинии танг доштаро ба доми худ мекашад. Яке аз сабабҳои шомилшавии ҷавонон ин боварии онҳо ба ваъдаю дахмосаҳои бардурӯғи онҳо мебошанд. Дигаре шароити иқтисодии онҳо мебошад. Аз шамин сабаб бо ташаббуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ташкил ва тамин намудани ҷои кор ва кам наудани сафи бекорон мебошад.

Дар гузориши мазкур кӯшиш карда мешавад, ки оид ба сабабҳо, омилҳои шомилшавии ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои динӣ-ифротӣ, роҳҳои пешгирии он ибрози ақида намоем. Албатта дар ҳаҷми як мақолаи маҳдуд тамоми ҷанбаҳои масъаларо мавриди таҳқиқ қарор додан аз имкон берун аст ва он таҳлил ва омӯзиши амиқро тақозо менамояд.

Ба саволи – “сабабу решаҳои пайдоиш ва пайравӣ ба ақидаҳои террористию экстремистӣ дар чист ва омилу ангезаҳои асосии он кадомҳоянд?” ҷавоби дақиқу мукаммал додан душвор аст. Ба ҳар ҳол баъзе сабабҳо, решаҳо, омилҳо ва ангезаҳои асосию умумии онро номбар кардан мумкин аст:

А.Пеш аз ҳама ҳисси маъюсӣ, нобоварӣ           парешонӣ, нокомӣ  наёфтани роҳи худ дар зиндагӣ мебошад

Б. Ҷараёни бошиддати ҷаҳонишавӣ (глобализатсия) олами моро тағйир медиҳад, тамаддун, фарҳанг, анъана, урфу одат, дину мазҳаб ва суннатҳои анъанавиро заиф месозад ва ҳатто, тамоман аз байн мебарад.

В. Омиле, ки бештар дар ҷаҳони ислом, дар байни мусулмонон роиҷ аст - ин эҳсоси беадолатӣ нисбат ба ислом ва пайравони он аст. Аксари мусулмонони олам чунин мешуморанд, ки нисбат ба онҳо кишварҳои Ғарб сиёсати духӯра, бурӯя ва меъёру стандартҳои мунофиқонаро ба кор мебаранд.

Г. Рақобати абарқудратҳо барои ҳимояи манфиатҳои худ дар минтақаҳои гуногуни ҷаҳон, афзудани нуфуз, таъсири онҳо дар гӯшаҳои гуногуни олам, мубориза барои ба даст овардани сарватҳои табиӣ: нефт, газ, об, канданиҳои фоиданок, захираҳои энергетикӣ сабаби нооромӣ, ҷангҳои минтақавӣ, афзудани шумораи гурезаҳои иҷборӣ, ба вуҷуд омадани норозигӣ ва оқибат пайвастани гурӯҳи ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ ва олами ҷинояткорон мегардад.

Д. Густариши хариду фурӯши маводи нашъаовар, яроқу алсиҳа. Бархе аз гурӯҳҳои экстремистию террористӣ аз ҳамин ҳисоб маблағҳои калони пулӣ ба даст меоранд ва ба ин мақсад амал мекунанд. Давлатҳои абарқудрат маҳз ба воситаи чунин гурӯҳҳо яроқу аслиҳаи худро ба фурӯш мебароранд. Тиҷорати маводи нашъаовар ва аслиҳа яке аз сабабҳои доман паҳн кардани гурӯҳҳои экстремистӣ ва террористӣ мебошад.

Е. Як чизи ҳайратовар низ мушоҳида мешавад, ки дар байни аъзои ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ фарзандони оилаҳои сарватманд, ба ҳеҷ чиз мӯҳтоҷ набударо низ дидан мумкин аст ва инро бояд равоншиносон, сотсиологҳо ва дигар равияҳои илмҳои ҷомеашиносӣ таҳлил намоянд

Ж. Баъзе шахсон, хусусан ҷавонони камтаҷриба ва камтарбия ҳастанд, ки табиатан ҷангҷӯ, моҷароҷӯй ва ҳангоматалаб буда, бо ҳар роҳу васила ҳатто бо ҷиноят ва шомил шудан ба гурӯҳҳои экстемистӣ, террористӣ худро намоиш додан ва дар ҷомеа ба “обрӯ”, “нуфуз” ва “эътироф” соҳиб шудан мехоҳанд ва ғайра мебошанд.

Аз  ҳамин лиҳоз моро лозим аст ки ҷавононро дар руҳи ватандустӣ, шомил нашудан ба ҳаракакатҳои номатлуб, дустӣ, ватанпарастӣ тарбия намоем ва ба ин омилҳои пайдошудаистода роҳ надиҳем.

             Пешгири кардани ҷиноят нисбат ба ошкор намудан ва ба ҷавобгарӣ кашидан манфиатнок ва сари вақтӣ мебошад. Дар амал пешгирӣ кардани ҷиноятҳои террористӣ,экстремистӣ хело мураккаб буда сабабҳо ангезиши онҳо омилҳои гуногун мешаванд.

Экстремизм – аз калимаи франсузии “extremisme” валотинии «extremus» гирифта шуда, маънои аслиаш ифротгароӣ, тундравӣ, фикру андешаҳо ва амалҳои тундравона, якравона, аз ҳад гузаштан, аз андоза гузашатан буда, экстремист – шахсиятест, ки дар фаъолияти худ ҷонибдори амалҳои тундравию якравӣ аст. Экстемизм (тундравӣ аз андоза гузаштан) шахсро ба сӯи содир намудани ҷиноятҳои марбут ба терроризм мебарад. Аз ҳамин рӯ ба мо омӯзгорон лозим аст ки корҳои тарбиявӣ ва сиёсиро сӯи ҷавонон ҷоннок намоем ва аз ояндаи онҳо бетараф нанабошем. Ҷавонон ин ояндаи моро месозанд ва тарзе тарбия намоем ки моҳияти лавлати соҳибихтиёрро дарк намоянд ва барои саросар шукуфон шудани кишвари худ саҳмҳоои босазо гузоранд.

Дадобоев Абдуназар Иномович омӯзгори калони кафедраи Сохтмон

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 180 маротиба

Вазъияти имрӯза нақш ва таъсири мусбат ва ё манфии худро дар бунёди давлатсозӣ гузошта метавонад. Дар замони мо, ки пур аз тазод, мушкилот, ихтилофу зиддиятҳост, экстремиз, фундаментализм, тероризм ва дигар зуҳуроту падидаҳои номатлубу хатарафзо густариш меёбанд. Дар ҷараёни ин ҳодисаҳо бе ширкат ва саҳми қувваи фаъоли ҷомеа, яъне ҷавонон, ки имрӯз зиёда аз 35%- и ахолии Тоҷикистонро ташкил медиҳанд, ҳамчун нерӯи бузург рушти иқтисодиву ичтимоӣ ва сиёсиву фарҳангии кишварро тасаввур кардан душвор аст.

Ба ақидаи донишмандон дар замони ҷаҳонишавӣ ва асри иттилоот рафтори ҷавонон тағйир меёбад. Бояд тамоми чораҳоро андешем, ки зарари ҷаҳонишавӣ камтар бошад. Аз сабаби кам будани таҷриба ва тафаккури таҳлилӣ на ҳамаи ҷавонон сели ахбори воридшударо дуруст дарк ва таҳлил карда метавонанд. Махсусан тақлидкории  ба рафтору тарзи зиндагии ҷавонони Ғарб ба фарҳонги миллии мо зарбаи калон мерасонад. Дар ҳаёти ҷавонон ва арзишҳои онҳо тағйироти ҷиддӣ мушоҳида мешавад. Махсусан, алоқаи ҷавонон то рафт коста гардида, ба намудҳои гуногуни каҷрафторӣ даст мезананд, арзишҳои бегонаро қабул мекунанд. Шумора ҷавонони коргурез, танбал, бесавод ва беихтисос меафзояд. Ҷавонон имрӯз ба интернет ва бозиҳои интернетӣ дода шуда, вақти худро беҳуда мегузаронанд. Муоширати дурустро гум мекунанд, одамгурез шудаанд ва ба олами виртуалӣ (хаёлот) ғарқ шудаанд. Ҳисси ватандӯстӣ ва худшиносии аксарияти ҷавонон дар сатҳи паст қарор доранд. Бо сабаби паст будани сатҳи дониш, ҷаҳонбинӣ ва носолим будани муҳити иҷтимоӣ ба қадри милат ва сулҳу ваҳдат намерасанд

Як омили афзудани сатҳи қаҷрафтории иҷтимоӣ дар Тоҷикистон сатҳи пасти динишҳои ҳуқуқӣ ва сиёсии шаҳрвандон мебошад. Бо сабаби паст будани сатҳи донишҳои сиёсӣ ва ҳуқуқӣ худро дар муносибатҳои иҷтимоӣ ноҳинҷор ва заиф эҳсос мекунанд. Барои фаъолияти мустақил омода нестанд, тарзи мубориза бурданро намедонанд. Аз ин вазъият шахсон ва гурӯҳҳои алоҳида моҳирона истифода мебаранд. Ҳамроҳшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои ифротгаро низ бо сабаби паст будани сатҳи шуур ва маданияти сиёсию ҳуқуқӣ сурат мегирад.

Мувофиқи натиҷаи таҳлилҳо барои аксарияти ҷавонони имрӯза таҳсил ва омӯхтани касбу ҳунар арзиш надорад, онҳо зуд ба мақсадҳои худ расидан мехоҳанд. Ташвиши аҳолӣ аз он аст, ки тақдири минбаъдаи фарзандони онҳо чӣ мешавад. Онҳо махсусан аз ҳамроҳшавии ҷавонон ба гӯрӯҳҳои ифротӣ, рӯй овардан ба фарҳанги бегона, бемасъулиятию камҳавсалагӣ ва костагии ахлоқи онҳо сахт нигаронанд. Баъзе аз ҷавонон бо мусоидати давлат дар хориҷа таҳсил карда, ба ҷайи манфиат овардан ба Ватан, фарҳанги бегонаро ба кивар ворид мекунанд ва бо танқиду тарғиботи беасосашон тафаккури насли ҷавонро хароб мегардонанд.

Албатта, имрӯз ҷавонони боистеъдод ва бо нангу номусе, ки парчами моро дар арсаи байналмиллалӣ боло мебардоранду фахри миллӣ мебошанд, кам нестанд.

Яке аз арзишҳои миллӣ либоси миллӣ-суннатии занону духтарон мебошад, ки симои миллатро нишон медиҳадва муҳимтарин унсури маданияти миллӣ мебошад. 

Дар пешгирии рӯ овардани ҷавонон ба арзишҳои бегона нақши падару модар, намояндагони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, мансабдорони сатҳои гуногуни давлатӣ, муаллимон, лидерҳои маҳал ва дар ин самт рӯҳониёни бонуфузро самаранок истифода бурдан баманфиат аст.

Дар шароити имрӯза барои пос доштани фарҳанги миллӣ ва баланд бардоштани ватандӯстию худшиносии миллӣ бояд худи шахсоне, ки ба корҳои тарғиботи ташвиқотӣ машғуланд, ҳувияти баланди миллӣ дошта бошанд, фарҳанги миллиро қадр кунанд. Умуман, барои балан бардоштани эҳтироми ҷавонон нисбат ба фарҳанги миллӣ андешидани чунин тадбирҳо саривақтист:

• Баланд бардоштани ватандӯстии ҷавонон. Ҳисси ватандӯсти ва худсиносии аксарияти ҷавонон дар сатҳи паст қарор дорад.бо сабаби паст будани сатҳи дониш, ҷаҳонбини ва носолим будани муҳити иҷтимоӣ ба қадри миллат ва сулҳу ваҳдат намерасанд. Ҷавонон бояд барои дар оянда бар дӯш гирифтани маъсулияти идоракунии давлат ва миллат омода бошанд.
• Ҷалб намудани диққати ҷавонон ба омӯзиши фарҳанг, эътирофи арзишҳои маънавии ниёгон ва маърифати динӣ. Ноогоҳии динӣ ва эътиқоди кӯр-кӯронаи ҷавонон мушкилати дигареро ба мононди гаравидани баъзе ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои иртиҷоӣ ба вуҷуд овардааст. Дар ин ҷода хеле зарур мебошад, ки таваҷҷуҳи ҷавононро ба омузиши таърих, фарҳанг ва арзишҳои миллии худ афзун гардонем. Мутаасифона, имрӯз бархе аз ҷавонони кишвар аз гумроҳиву нодонӣ пойбанди ақидаҳои ҳуруфотӣ гардида, ба ҳар гуна хизбу ҳаракатҳои тундрав шомил мегарданд.
• Баланд бардоштани сатҳи донишу маърифати сиёсиву ҳуқуқии ҷавонон. Маҳз аз ин ҷиҳат ҷавонон худро дар муносибатҳои иҷтимоӣ ноҳинҷор ва заиф эҳсос мекнанд, руҳия ва тавони барои ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои худ мубориза бурданро надоранд. Ҷавонон барои фаъолияти мустақил омода нестанд, манфиатҳои худро пурра намефаҳманд ва барои қонеи онҳо тарзи мубориза бурданро намедонанд.
• Ҷалб намудани ҷавонон ба корҳои манфиатбахш, таъмини онҳо бо ҷойҳои кори мувофиқ, фароҳам овардани шароит барои ташаккули фарҳанги сиёсию маърифатӣ, ҳуқуқӣ, дастгирии соҳибистеъдоҳо иқдомест баҳри таҳкиму тантанаи Ваҳдати миллӣ ва ризоияти чомеа.
• Ба воситаи ВАО ба саҳми ҷомеа, хусусан ҷавонон расонидани иттилооти дуруст ва вокеӣ. Бояд зикр кард, ки дар такмили шуури мардум ВАО нақши муҳим дорад. Чуноне ки мушоҳидаҳо нишон медиҳанд, аксари мардум ба иттилоот ниёз доранд ва ин ниёзи онҳоро ВАО-и расмӣ бояд ба ӯҳдаи худ гирад ва ба иттилооти пурраю дақиқ таъмин кунад. Аз ин ҷост, ки ин ҷо ин ниҳод ҳамчунсилоҳи пурқуввати тарғиботии ҷомеа барои ташаккулдиҳи худшиносии миллии ҷавонон бояд хидмат намояд.
• Рушди ҳаёти иҷтимоӣ. Боло бурдани нақши ҷавонон ҳамчун неруи пешбарандаи ҷомеа, ба корҳои роҳбарӣ дар ҳамаи шохаҳои ҳокимият ва сохтору мақомоти давлатӣ, ҷалб намудани онҳо фарогирии ҷавонон ба саҳибкории хурду миёна ва роҳандозӣ намудани лоиҳаҳои имтиёзнок, интихоби оқилонаи касб ва аз худ кардани донишҳои тихникиву технологияҳои муосир. Ин омилҳо заминаҳоеанд, ки ҷавононро аз корҳои ғайр барканор намуда, ба хизмати содиқона баҳри баҳри ватани маҳбубамон равона месозад.

Танҳо худшиносӣ, худогоҳии миллӣ ва ҳифзи  хотираи таърихӣ майли ҷавононро аз моилшавӣ ба ҳар гуна ҳаракати иртиҷои боз медоранд. Аз ин рӯ, мебояд, ки дар раванди тарбияи ватанпарастии ҷавонон ҳамаи субъектҳои тарбия бояд барои расидан ба як ҳадаф талош варзанд. Танҳо ҳамон вақт натиҷаи дилхоҳ ба даст хоҳад омад.

Қоидов Шералӣ, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 221 маротиба

Шомилшавии ҷавонон ба гурӯҳҳои экстримистӣ, террористӣ ва дигар намудҳои гурӯҳҳое ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ман аст бояд пешгирӣ намуд. Чора ва тадбирҳое ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон андешида мешаванд чунин самтҳоро дарбар мегирад.

Пеш аз ҳама дар бораи ҳизбу ҳаракатҳои динӣ-ифротӣ, экстремистӣ, радикалӣ аз ҷониби мутахассисон, коршиносон маълумотнома, мақолаву брошюраҳо омода карда шаванд, то ҷавонон дар бораи ин ҳизбу ҳаракатҳо маълумоти мушаххас ва кофӣ дошта бошанд. Дар ин маводҳои тарғиботӣ оид ба омилҳо, заминаҳо ва мақсади таъсис намудани ин ҳизбу ҳаракатҳо, замон ва макони пайдоиши онҳо, ҳадафу мақсадҳои нопоки ин ҳизбу ҳаракатҳо маълумот пешниҳод карда мешавад. Хусусан ин малумотҳоро дар сомонаҳои интернет ҷой намудан ва дастрас намудан ба ҷавонон имконпазир аст. Чизи аз ҳама муҳим -таҳлили барнома, оиннома, марому мақсади ин ҳизбу ҳаракатҳо, онҳо чи мехоҳанд, ҷомеаро ба куҷо мебаранд, заминаи иҷтимоии ин ҳизбу ҳаракатҳо кист, дар байни кадом қишри ҷомеа ҷонибдорони худро доранд, ба кӣ такя мекунанд, маӣлумотҳои пурра дода шудааст ки омӯзгорон метавонанд дар дарсҳои тарбиявӣ сиёсӣ истифода кунанд. Дар ҳамин маълумотҳо  мақсади ҳар як ҳаракатҳо ошкор сохта мақсади аслии онҳо, роҳу услуби корбариашон ва чи тавр ҷавононро ба ҷониби худ ҷалб сохтанашон ҷанбаи хеле муҳим аст пурра мегардонад. Хатари кору фаъолияти ҳизбу ҳаракатҳои динӣ-ифротӣ барои ҷомеа, аз ҷумла Тоҷикистон, фаъолияти ифротӣ, тақрибкорӣ, моҷароҷӯӣ ва ҷудоиандозии онҳо бо далелу рақамҳои мушаххас собит карда шудааст.

А.талили мавқеи абарқудратҳо ва манфиати онҳо дар минтақа, аз ҷумла Тоҷикистон, ошкор сохтани муборизаи онҳо барои манфиатҳои худ яке аз ҷанбаҳои муҳим аст.

Б.таҳлили мавқеъ, мақсад ва мароми баъзе кишварҳои исломӣ дар Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон, ки дар зери шиори дӯстӣ ва ҳамкорӣ ғояҳои бегона ва зарроварро низ роҳандозӣ менамоянд.

В.кори таблиғотӣ-ташвиқотӣ бояд мунтазам, ҳадафнок, нишонрас, собитқадамона, самаранок ва таъсирбахш бошад, набарои маъракаороӣ, мавсимӣ ва барои ҳисобот ба боло.

Г. Ғоя, идеологияро ба мағзи сари инсонҳо, мардум бо ҳар роҳу усули таъсировар, собитқадамона ҷойгир кардан зарур аст, вагарна ҷойи холиро ҳатман ғояи бегона ва ба назар «ҷолиб» ишғол менамояд.

Д.Ҳангоми гузаронидани корҳои таблиғотӣ синну сол, маълумот, шуғл, сатҳи зиндагӣ, гурӯҳи иҷтимоӣ, ба кадом ҳизбу ҳаракатҳои расмӣ, қонунӣ шомил будани онҳо бояд ба инобат гирифта шавад. Зеро тибқи таҳлилҳои мақомоти ҳифзи ҳуқуқи кишвар синну соли шахсони ба гурӯҳҳои ифротӣ шомилгардида асосан аз 18 то 30 ва аз 30 то 40 сола мебошад, ки инро бояд ҳангоми гузаронидани корҳои тарғиботӣ ба инобат гирифта шудааст.

Ҳамин тариқ, новобаста аз он, ки дар қонунгузории ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои шомил шудан ба гурӯҳҳои террористию экстремистӣ ҷазоҳои ҷиноятӣ дар шакли маҳрум сохтан аз озодӣ муқаррар карда шудааст, шумораи содиркунандагони ҷиноят коҳиш намеёбад. Аз ин рӯ бояд ҷазоҳои ҷиноятӣ барои содир намудани ҷиноятҳои хусусияти террористию экстремистидошта бояд пурзӯр карда шавад ва шахсони бо ҷурми ин ҷиноятҳо маҳкумгардида, зери назорати махсуси мақомоти иҷрои ҷазо қарор гиранд.

Имрӯз мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва шомилшавии ноболиғон ва ҷавонон вазифаи дастаҷамъонаи тамоми мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва шаҳрвандони кишвар ба шумор меравад. Бетарафӣ нисбати ин падидаи номатлуб барои рушди минбаъдаи кишвар халали ҷиддӣ ворид намуда, ба ваҳдати миллӣ, истиқлолияти давлатӣ ва бехатарии кишвар таҳдид менамояд.

Дадобоев Абдуназар Иномович омӯзгори калони кафедраи сохтмон

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 186 маротиба

 По словам главы государства, за последние 20 лет Таджикистан приложил значительные усилия для продвижения водных вопросов в повестку дня мирового развития. "Можно с уверенностью сказать, что инициативы Таджикистана в водном секторе внесут значительный вклад в усиление и ускорение конкретных действий по достижению Целей устойчивого развития, в том числе связанных с водными ресурсами", - добавил Президент. Далее было отмечено: "Быстрое таяние льда как на поверхности воды, так и на суше может привести к плачевным последствиям в ближайшем будущем. Ярким примером этого процесса является быстрое таяние ледников Таджикистана, на которые приходится до 60% водных ресурсов Центральной Азии. На сегодняшний день тысячи малых и средних ледников в Таджикистане полностью растаяли, а общий объем ледников почти утроился». Следует отметить, что сложившаяся ситуация негативно скажется не только на развитии республики, но и отразится на развитии других странах региона. Поверхность земного шара покрыта приблизительно на 70% водой. Около 1/5 планеты покрыта льдом и снегами, а это тоже вода, только твердая.

Следует отметить особую роль водных ресурсов в энергетической безопасности Центральной Азии. Доля гидроэлектроэнергии в структуре генерирующих мощностей региона составляет 27.3% от общей потребляемой регионом электроэнергии. В Таджикистане и Кыргызстане данный показатель составляет более 90%, что указывает на зависимость экономики этих стран от наличия и режима использования водных ресурсов. Любые изменения, влияющие на водные ресурсы Центральной Азии, имеют высокий мультипликативный эффект воздействия на различные социально-экономические аспекты развития стран региона.

В современных условиях и в перспективе, дефицит водных ресурсов в Центральной Азии рассматривается как один из главных ограничивающих факторов развития стран региона. Ожидаемый здесь рост водопотребления ведет к конкуренции за воду на региональном и локальном уровнях между ирригацией и энергетикой, другими секторами экономики. На орошаемое земледелие приходится более 90% всего водозабора из бассейнов рек региона, и в связи с необходимостью обеспечения продовольственной и энергетической безопасности, эти потребности в воде стран будут возрастать, усиливая напряженность межгосударственных водных отношений в регионе.

Страны, расположенные в регионе, объединены трансграничными водными системами. Изменение в водопользовании в одной из стран неизбежно сказывается на интересах остальных стран. Таджикистан и Кыргызстан, где формируется основной сток бассейна Аральского моря (более 80%), заинтересованы в использовании имеющихся водных ресурсов для выработки гидроэлектроэнергии, а страны низовий – Казахстан, Туркменистан и Узбекистан, намерены продолжать использовать эти же ресурсы в целях ирригации. При этом страны верховий заинтересованы в максимальном сбросе воды в энергодефицитное зимнее время, а страны низовий нуждаются в максимальном поступлении воды в летний период для орошения земель.

Основной платформой регионального сотрудничества по управлению водно-энергетическими ресурсами в Центральной Азии остаются Межгосударственная Координационная Водохозяйственная Комиссия стран (МКВК) и Международный Фонд Спасения Арала (МФСА). Таджикистан активно участвует в структурах этих организаций по выполнению принятых долгосрочных планов повышения эффективности водопользования и охраны окружающей среды в Бассейне Аральского моря.

Султанова М.М.

Кафедра Инженерной экономики и менеджмента ТПИТТУ имени академика М. Осими в городе Худжанде

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 242 маротиба

    Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар  Эмомалӣ Раҳмон, ки аз таърихи ташкилшавии парламенти касбии мамлакат, яъне аз соли 2000 – ум инҷониб  ба Маҷлиси Олии мамлакат ироа мегардад ва он самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии кишварро дар бар мегирад.  Ҳамасола дар Паёми Пешвои миллат дар баробари баррасии масъалаҳои дохилӣ ҳамчунин доир ба вазъи кунунӣ ва дурнамои муносибатҳои хориҷии Тоҷикистон таваҷҷӯҳи махсус зоҳир карда мешавад. Дар Паёми навбатии Пешвои миллат низ доир ба самтҳои асосии сиёсати хориҷии мамлакат таваҷӯҳ зоҳир гардида, муҳимтарин паҳлӯҳои сиёсати хориҷии мамлакат мавриди баррасӣ қарор дода шуд.

Чуноне, ки дар Паём ироа гардид, имрӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари пешбарандаи сиёсати хориҷии сулҳҷӯёнаву созанда эътироф гардида, эътибор пайдо кардааст. Ба шарофати сиёсати «дарҳои кушода», ки ҷавҳари равобити байналмилалии Тоҷикистонро ташкил медиҳад, мо тавонистем бо аксари давлатҳои дунё муносибатҳои нек ва ҳамкориҳои судманди гуногунҷанбаро дар соҳаҳои мухталиф ба роҳ монда, тақвият бахшем.

Ҳамчунин Президенти мамлакат таъкид намуданд, ки мо минбаъд низ ин сиёсатро, бо дарназардошти воқеиятҳои нави байналмилалӣ, идома дода, кӯшиш ба харҷ медиҳем, ки ҳамкориҳоямонро бо шарикони стратегӣ ва минтақавию байналмилалӣ ба сатҳи сифатан нав барорем.

Рушду тавсеаи ҳамкориҳои минтақавӣ ва таъмину таҳкими амнияту субот дар минтақаи Осиёи Марказӣ яке аз рукнҳои бунёдии сиёсати хориҷии давлати моро ташкил медиҳад.

Дар Паём Пешвои  миллат доир ба вазъи афғонистон таваҷҷӯҳ намуда, таъкид доштанд, ки мусаллам аст, ки амнияту суботи минтақаи мо, қабл аз ҳама, бо вазъи Афғонистон вобастагӣ дорад ва идомаи минбаъдаи муноқишаву низоъ дар Афғонистон метавонад ҳам барои ин кишвар ва ҳам барои минтақа оқибатҳои манфии дарозмуддатро ба бор орад.

Авзои ноороми ин кишвари дӯсту ҳамсоя тайи чил соли охир исбот месозад, ки қазияи Афғонистон роҳи ҳалли низомӣ надорад ва фақат воситаву фишангҳои сиёсиву дипломатӣ, иҷтимоӣ ва иқтисодӣ метавонанд калиди ҳалли масоили печидаи он бошанд.

Тоҷикистон кӯшишҳои Ҳукумати Афғонистонро ҷиҳати дарёфти роҳҳои сулҳомези ба эътидол овардани вазъи сиёсиву низомӣ ва таъмини рушди устувори иҷтимоиву иқтисодии он ҳамаҷониба пуштибонӣ мекунад.

Мо чунин мешуморем, ки тақдири Афғонистон ва роҳи ояндаи онро бояд худи мардуми ин кишвар ҳаллу фасл ва муайян созанд.

Ба ин манзур, мо аз ҳама гуна иқдомоти созандаи роҳандозӣ намудани раванди музокироти сулҳ дар Афғонистон истиқбол менамоем ва умед дорем, ки талошҳои ҷонибҳои алоқаманд дар ин ҷода натиҷаҳои мусбат ба бор хоҳанд овард.

Зимнан, мо боз ҳам ба ҷомеаи ҷаҳонӣ муроҷиат намуда, даъват ба амал меорем, ки доир ба масъалаи истиқрори сулҳу оромӣ дар сарзамини азиятдидаи Афғонистон бо масъулияти том мавқеъгирӣ намояд.

Ҷониби Тоҷикистон минбаъд низ саҳми амалии худро дар ин самт хоҳад гузошт.

Дар Паёми навбатии Президенти мамлакат дар самти ҳамкориҳои Тоҷикистон бо созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ эътибори махсус дода шуда, таъкид гардид, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон робитаҳои муассиру самарабахш ва созандаи худро бо созмонҳои байналмилаливу минтақавӣ, шарикони рушд ва ниҳодҳои бонуфузи молиявие, ки бо онҳо тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ ҳамкориҳои судманд дорад, идома хоҳад дод.

Дар идома Пешвои миллат нақши Тоҷикистонро дар ҳалли муаммоҳои глобалии сатҳи ҷаҳонӣ мусбӣ арзёбӣ намуда, таъкид доштанд, ки санаи 14 декабри соли ҷорӣ ташаббуси панҷуми кишвари мо аз ҷониби Созмони Милали Муттаҳид пазируфта шуд, ки он эълон гардидани соли 2025 “Соли ҳифзи пиряхҳо” ба ҳисоб меравад. Ҳамчунин таъкид гардид, ки Тоҷикистон минбаъд низ сиёсати сулҳҷӯёнаро бо тамоми созмонҳои байналмилалӣ ва кишварҳои алоҳидаи ҷаҳон тақвият хоҳад дод.

Ҳамин тавр, Паёми имсолаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон муайянкунандаи самтҳои асосии сиёсати хориҷии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, он роҳи ояндаи ҳамкориҳои хориҷии кишварро муаян месозад.

Воҳидов Аюбҷон Ҷумаевич, устоди ДПДТТ дар шаҳри Хуҷанд

Нашр шуд: 20 апрели 2023

Дида шуд: 179 маротиба